In het oosten van de Democratische Republiek Congo (DRC) heeft de humanitaire crisis in 2023 dramatische proporties aangenomen, met enorme niveaus van geweld en ontheemding. Door gewapende botsingen, gelinkt aan de heropleving van de gewapende groep M23, moesten ongeveer 1 miljoen mensen hun huizen ontvluchten in Noord-Kivu.
Maart 2023, vluchtelingenkamp Bulengo, Noord-Kivu
Gilbert Izabayo, 30, ontvluchtte het gebied van Mweso vanwege gewapend geweld en woont nu in het ontheemdenkamp Bulengo. Nadat hij op de radio hoorde dat er in het kamp veel mensen aan cholera leden, wilde Gilbert zijn steentje bijdragen aan andere ontheemden.
Hij werkt nu bij Artsen Zonder Grenzen als hygiënist. “Ik doe dit om anderen te helpen zichzelf te beschermen tegen cholera, zodat de ziekte zich niet verspreidt in het kamp en we niet ziek worden terwijl we toch al in zulke moeilijke omstandigheden leven.”
Mei 2023, Numbi, Zuid-Kivu
Rikizki, 48, en haar man Birandala, 52, ontvluchtten onlangs het dorp Rubaya, in het Masisi-gebied van Noord-Kivu, en vonden onderdak in Numbi, waar ze met hun kinderen wonen.
Begin 2023 arriveerden ruim 80.000 mensen in Zuid-Kivu, in plaatsen als de steden Minova en Numbi, op de vlucht voor de gevechten met M23 in Noord-Kivu. Artsen zonder Grenzen lanceerde een noodhulpactie om deze nieuwe ontheemden te ondersteunen.
Augustus 2023, Angumu, Ituri
Umyerto Jencong Abemol is de vertegenwoordiger van de ontheemden in Chawa.
Hij vluchtte uit het Djugu-gebied, het gebied dat het zwaarst door conflicten werd getroffen. Hij verzocht ons team om tegemoet te komen aan de vele behoeften van de ontheemden.
"We hebben zelfs de meest basale dingen nodig, zoals plastic zeilen voor het dak van schuilplaatsen, voedsel, kookgerei en medische zorg voor volwassenen. We proberen gewoon te overleven."
De provincies Ituri en Zuid-Kivu worden vaak overschaduwd, maar worden evengoed geteisterd door meedogenloos geweld, met ernstige gevolgen voor veel mensen. Hoewel de humanitaire situatie catastrofaal is, blijft de hulp wanhopig beperkt en wordt er nog steeds niet in de behoeften van de mensen voorzien. Als een grimmige mijlpaal kondigde de VN eind oktober aan dat de DRC bijna zeven miljoen binnenlandse ontheemden telt, waarvan ongeveer vijf miljoen geconcentreerd in het oostelijke deel van het land, een record. In Noord-Kivu is er geweld tussen gewapende groepen, onder wie de M23 prominent is, wat constante en massale bevolkingsbewegingen in de gebieden Rutshuru, Nyiragongo en Masisi veroorzaakte.
De escalatie van het conflict sinds oktober van dit jaar heeft de humanitaire ramp alleen maar verder verergerd. “De huidige situatie in de provincie is ronduit catastrofaal”, zegt Germain Lubango Kabemba, vertegenwoordiger van Artsen Zonder Grenzen in Goma. “Overal waar je je blik richt, is er een dringende noodzaak tot actie.” Ondertussen veroorzaakte het geweld in Noord-Kivu verschillende golven van ontheemding van mensen naar Zuid-Kivu, met name rond Minova en de omliggende dorpen, waar de toch al kwetsbare hygiënische omstandigheden leidden tot een toename van het aantal gevallen van cholera.
Noord-Kivu dwong omwille van de onveiligheid ook mensen die voortdurende gezondheidszorg nodig hadden naar het zuiden. In Ituri is nu één derde van de bevolking ontheemd als gevolg van jarenlang conflict. Mensen die zo langdurig ontheemd zijn, worden zwaar getroffen, zowel mentaal als fysiek “Ituri is een regio waar we de afgelopen dertig jaar een grote desinvestering hebben gezien in zelfs de meest elementaire medische diensten en infrastructuur, waardoor de toegang tot medische diensten al zeer problematisch is zonder conflicten daarbovenop”, zegt Alira Halidou. Hoofd van het project van Artsen Zonder Grenzen in Ituri.
Elke dag zijn de teams van Artsen Zonder Grenzen getuige van de impact van de erbarmelijke levensomstandigheden van mensen die door het geweld ontheemd zijn geraakt. Ze leven in geïmproviseerde onderkomens zonder essentiële voorzieningen zoals voldoende voedsel, veilig drinkwater of elementaire sanitaire voorzieningen. Ze zijn uiterst kwetsbaar geworden voor ziekten en infectieziekten zoals cholera en mazelen.
Vooral vrouwen worden blootgesteld aan incidenten van seksueel geweld, die we in enorme aantallen hebben gezien. “De humanitaire behoeften zijn overal en enorm, maar als medische organisatie kunnen we alleen reageren op de meest dringende en dringende behoeften”, zegt Alira Halidou. “Vandaag de dag hebben ontheemde gemeenschappen meer dan ooit dringend behoefte aan concrete en duidelijke actie van internationale humanitaire organisaties in het licht van deze groeiende noodsituatie. We horen en worden geconfronteerd met de groeiende oproepen van de gemeenschappen voor meer hulp om in hun meest fundamentele behoeften te voorzien. Hoewel het gebrek aan humanitaire aanwezigheid in veel gebieden van Oost-Congo helaas niets nieuws is, zou het stijgende niveau van de behoeften die we nu zien als een wake-up call moeten dienen.”
Ondanks de herhaalde oproepen van Artsen Zonder Grenzen om hulp te mobiliseren, blijft de vooruitgang onvoldoende. De crisis die de DRC in zijn greep houdt, vereist een dringende en verenigde internationale respons. Het is tijd om de mensen en gemeenschappen die de steun het meest nodig hebben onder de aandacht te brengen en ervoor te zorgen dat hun stem, inclusief die van onze patiënten, wordt gehoord en erkend.
