Het dagelijks gevecht om water in het zuiden van Madagaskar

Water om te drinken, te koken en te wassen is een dagelijkse strijd voor de mensen in het zuiden van Madagaskar. Periodes van droogte – zeer frequent in deze semidroge regio – in combinatie met een gebrek aan ontwikkeling, aangepaste infrastructuur en klimaatverandering maken de toegang tot veilig water een steeds grotere uitdaging.

Om van Ambovombe naar de Mandrare rivier te komen, die nog maar een paar weken geleden uitdroogde, moet men een lange tocht maken door het uitgestrektezuiden van Madagaskar over kilometerslange zandpaden met cactussen, sisalvelden (sisal is een soort vezel) en af en toe een eenzame baobab.

"Ik heb met mijn handen in de rivierbedding gegraven om een straaltje water te vinden," zegt Claudine terwijl ze op haar hurken in het zand zit om een pan met een paar centimeter troebel water schoon te spoelen.

3 jaar amper regen

In 3 jaar tijd viel er nauwelijks een druppel regen en de rivieren en bronnen in de regio zijn opgedroogd waardoor de oogsten ernstig in gevaar zijn gekomen. Vorig jaar was er opnieuw een grote voedselcrisis, die de mensen in hun lokale taal kéré noemen, wat betekent: "uitgehongerd zijn".

"Zodra ik wakker word, moet ik op zoek naar water", vervolgt Claudine terwijl ze haar spullen opruimt. "Er is geen waterput in ons dorp, dus soms moet ik de hele dag lopen," zegt ze terwijl ze op weg gaat. Ze hoopt voor het donker terug te zijn in haar dorp, zodat ze niet het pad kruist van dahalos – dieven die plunderen en verkrachten.

Zoektocht naar water: een volledige dagactiviteit

Net als Claudine moeten vrouwen en meisjes uit afgelegen en geïsoleerde dorpen vele uren, soms een hele dag, in de brandende zon lopen om een jerrycan van 20 liter te vullen die ze op hun hoofd dragen. Nauwelijks genoeg water om te drinken, te koken en te wassen voor drie dagen. 

In deze extreem barre omstandigheden is de kleinste druppel water een schat. "We krijgen regenwater dat gisteren in de kofferbak is opgevangen," zegt Sahondra, terwijl ze de ladder van haar man vasthoudt terwijl hij een baobab beklimt. Reuzen zoals deze, die inheems zijn in deze regio, worden uitgehold en gebruikt als regenwaterreservoirs.

Verschrikkelijke droogte

"Ik heb nog nooit zo'n vreselijke droogte meegemaakt," zucht Sahondra. "Soms waste ik me wekenlang niet en at ik rauwe maniok. Ik had bijna geen water om te drinken." Gedurende vele lange maanden hield ze zichzelf gedeeltelijk gehydrateerd door planten te eten met een hoog watergehalte, zoals cactusvruchten. "Ik moest mijn kookgerei op de markt verkopen om het water te kunnen betalen," legt ze uit. Tijdens perioden van droogte kan het tot vier keer meer kosten om een kan te vullen, waardoor gezinnen gedwongen zijn om te vertrouwen op brak water dat ze vinden in maar al te zeldzame waterputten. Dit is ongeschikt voor menselijke consumptie en stelt hen bloot aan door water overgebrachte ziekten zoals diarree en hepatitis E.

Toegang tot een waterpunt kan een groot verschil maken in het leven van mensen

"In deze omstandigheden kan de toegang tot een waterpunt echt een verschil maken voor het leven van de mensen", legt water- en sanitatiespecialist Nicolas uit.

Meerdere keren per week distribueren onze teams en andere humanitaire hulporganisaties in de regio schoon water in dorpen, repareren ze waterpunten en installeren ze nieuwe. "Grondwater kan zout zijn en is nooit gemakkelijk te vinden. Om schoon water te vinden, moeten er stroomopwaarts onder het aardoppervlak onderzoeken worden verricht en boringen van 100 meter diep worden gedaan, en soms zelfs meer", vertelt Nicolas. De uitvoering en het onderhoud van de operaties en de apparatuur zijn bijzonder duur en tijdrovend, wat gedeeltelijk het totale gebrek aan infrastructuur in sommige gebieden in de regio verklaart.

De helft van de wereldbevolking zal in waterschaarste leven

Toegang tot water is echter van vitaal belang voor de toekomst van de mensen in Madagaskar. Volgens de laatste rapporten van het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) zullen de perioden van droogte in zuidelijk Afrika tussen nu en het einde van de eeuw toenemen. Het is broodnodig de toegang tot water te vergemakkelijken. Anders zal dit nog meer voedselcrisissen leiden. De Wereldgezondheidsorganisatie schat dat tegen 2025 de helft van de wereldbevolking in gebieden met waterschaarste zal leven, wat tot spanningen en conflicten zal leiden. In het licht van een dergelijke onzekere toekomst is de ontwikkeling van een duurzame infrastructuur voor water en sanitaire voorzieningen een essentiële en doeltreffende manier om de levensomstandigheden en de gezondheid van de kwetsbare bewoners van het zuiden van Madagaskar te verbeteren.

De regen in de nasleep van de cyclonen die het oosten van het land tussen januari en maart troffen, hielp de Mandrare-rivier weer enigszins op gang te brengen. "Maar het is maar tijdelijk," herinnert Sahondra ons eraan, "want eind april breekt het droge seizoen aan – precies wanneer het tijd is om te oogsten."