DIEPE WONDEN VERZORGEN IN MEXICO
Wie erin slaagt zich een weg te banen door Guatemala en Mexico te bereiken, heeft nog geen garantie op veiligheid. Door het toenemende aantal mensen dat geweld en armoede ontvlucht in de noordelijke driehoek, heeft de Mexicaanse overheid de zuidelijke grens van het land afgesloten, met steun van de VS. Politie, militaire bewaking en ordehandhaving, in combinatie met wijdverspreide corruptie en vermoedens dat de politie samenwerkt met kartels en maras die actief zijn in de zuidelijke Mexicaanse staten, hebben geleid tot een sfeer van dodelijk geweld en straffeloosheid.
La 72
Teams van Artsen Zonder Grenzen zorgen voor eerstelijnsgezondheidszorg en psychosociale diensten langs de migratieroute doorheen Mexico, en behandelen patiënten in het opvangcentrum voor migranten La 72 in Tenosique, in het opvangcentrum in Guadalajara en via mobiele klinieken in het opvangcentrum Casa del Migrante in Coatzacoalcos. Deze plekken vormen een soort oase voor de mensen die de gevaarlijke tocht noordwaarts wagen. Doordat geweld nabij de grens met Guatemala en langs de migratieroute is geëscaleerd, wordt echter duidelijk dat de medische behoeften van sommige patiënten ook toenemen. Mensen die zijn blootgesteld aan extreem geweld – foltering, ontvoering, verkrachting, psychologisch misbruik – hebben nood aan uitgebreide, gespecialiseerde en geïntegreerde zorg.
El CAI
In Mexico-Stad, dat minder te lijden heeft onder de gewelddadige misdaad die andere delen van het land teistert, probeert Artsen Zonder Grenzen een nieuwe aanpak uit. In juli 2017 opende Artsen Zonder Grenzen in de wijk Colonia Guerrero, ten noordwesten van het historische centrum van de stad, Centrum voor Integrale Actie, bekend onder zijn Spaanse acroniem El CAI.
El CAI ligt achter een onopvallende grijze metalen schuifdeur in een woonstraat, zonder enige aanduiding die ongewenste aandacht kan trekken. Eenmaal binnen, verdwijnen de stadsgeluiden op de achtergrond en maken ze plaats voor een sfeer van stille rust.
De kalmte staat in schril contrast met de ernst van de zowel fysieke als mentale wonden die hier worden verzorgd. De patiënten in El CAI werden naar het centrum doorverwezen via andere projecten van Artsen Zonder Grenzen, door de VN-vluchtelingenorganisatie of door Mexicaanse niet-gouvernementele organisaties, en hebben verschrikkelijke tochten afgelegd.
“Bij deze mensen die onderweg zijn, stellen we gelijkaardige situaties vast als in oorlogssituaties in Syrië en Jemen”, legt psycholoog Diego Falcón Manzano uit. Misdadigers langs de migratieroute maken vaak gebruik van psychologische foltering wanneer zij slachtoffers trachten te ontvoeren of af te persen, of wanneer ze met geweld nieuwe bendeleden trachten aan te trekken. “Voorheen werd je tijdens de reis geslagen of verkracht. Maar nu slaan ze je niet alleen, maar moet je toekijken hoe anderen worden geslagen. Of ze verplichten je iemand te vermoorden of menselijke lichaamsdelen vast te nemen.
Fysieke wonden kunnen worden verzorgd, maar het kan veel tijd – en zware inspanningen – vergen vooraleer de mentale wonden helen. Naast een sportzaal, maaltijden en medisch toezicht, krijgen de patiënten die in El CAI verblijven psychotherapie en sociale diensten die hen helpen hun leven weer op te bouwen. “We leren patiënten hun capaciteiten te versterken om te beslissen hoe ze hun leven gaan leiden”, zegt Manzano. “Om geld te sparen of werk te vinden. We helpen hen een plan te maken voor het leven na El CAI, zowel op middellange als op lange termijn.”
Patiënten die vertrekken, krijgen nazorg en kunnen ambulant verder toegang blijven krijgen tot de diensten van de voorziening. Sommigen blijven in Mexico om te werken, een opleiding te volgen, of hun asielaanvraag af te wachten. Anderen zetten hun reis naar het noorden verder. Het slaagpercentage van de behandeling bedraagt ongeveer 80 %.
REYNOSA
Langs de oevers van de Rio Grande, in de Mexicaanse staat Tamaulipas, ligt Reynosa, een plaats waar heel wat Centraal-Amerikaanse migranten halt houden op hun weg naar de VS. Het is ook een van de meest gewelddadige steden in Mexico, geteisterd door conflicten tussen misdaadkartels die strijden om grondgebied. De aanwezigheid van de Mexicaanse militaire politie in de straten vermindert de spanning niet, en eist een zware psychologische tol, zowel van vaste inwoners als van migranten op doorreis.
“Als je de sluier een beetje licht, is iedereen in de stad, rechtstreeks of onrechtstreeks, slachtoffer geweest van geweld”, zegt Violeta Elizabeth Perez Quintero, psychologe bij Artsen Zonder Grenzen. Hier verlenen de teams van Artsen Zonder Grenzen medische en psychologische zorg en sociale diensten voor lokale en migrantengemeenschappen. Een team dat bestaat uit een dokter, verpleegkundige, sociaal werker en psycholoog werkt in een vast ziekenhuis. Daarnaast bezoeken de mobiele teams twee opvangcentra voor migranten, en een opvangcentrum voor minderjarigen.
Er zijn weinig nationale financiële middelen beschikbaar om deze mensen op hun doortocht te helpen, en ook een internationaal antwoord dat in verhouding is tot de omvang van deze crisis in Centraal-Amerika blijft uit. Christelijke organisaties en kleine, lokale, non-profitorganisaties probeerden om de enorme lacunes in de dienstverlening op te vullen. Gedurende anderhalf jaar verstrekken de teams van Artsen Zonder Grenzen raadplegingen op het gebied van mentale, sociale en fysieke gezondheid aan migranten die hier worden opgevangen.