Congo: toestand blijft kritiek

Na decennia van conflicten en een gebrek aan investering van de overheid, heeft de bevolking van de Democratische Republiek Congo (DRC) maar moeilijk toegang tot basisgezondheidszorg. Epidemieën hebben zich ongestoord kunnen verspreiden en de behandeling van dodelijke ziektes werd verwaarloosd.

In het oosten van de DRC is de situatie nog steeds explosief, door verschuivende coalities tussen gewapende groeperingen, aanhoudende militaire operaties, instabiliteit, onveiligheid, banditisme en geweld. Burgers en hulporganisaties worden almaar vaker aangevallen, waardoor zowel de bevolking als de hulpverleners steeds kwetsbaarder worden.

Verkrachtingen, moorden, ontvoeringen en lukraak geweld maken voor miljoenen mensen deel uit van het dagelijkse leven. Door de instabiliteit blijven mensen hun huizen ontvluchten en kan Artsen Zonder Grenzen slechts beperkt gratis levensreddende gezondheidszorg leveren.

Door een gebrek aan investering in de gezondheidszorg is er nu in heel het land te weinig infrastructuur en opgeleid personeel. De medische behoeften zijn enorm, maar de burgers blijven het zeer moeilijk hebben om toegang te krijgen tot zelfs de meest fundamentele gezondheidszorg.

“Wie gezondheidszorg nodig heeft, is vaak uren te voet op weg," aldus AZG-landverantwoordelijke Christine Buesser. “Stel je voor dat je als zwangere vrouw in die situatie zit, en dat je dan misschien nog een kind op je rug moet dragen. Die afstanden zijn moeilijk te overwinnen. Gewoon in een kliniek geraken, is elke dag een uitdaging.”

Doordat het gezondheidssysteem in de DRC decennialang zo verwaarloosd werd, is de kinder- en moedersterfte in het hele land toegenomen. De levensverwachting ligt bij de laagste ter wereld.

Epidemieën: een blijvende noodtoestand

Door de logistieke beperkingen die de omvang van het land met zich meebrengt, een gebrek aan investering in gezondheidsinfrastructuur en onvoldoende opgeleid personeel staat het nationale preventiebeleid op losse schroeven.

Door het manke Expanded Program on Immunization (voor routinevaccinatie), in combinatie met een gebrek aan vaccinatiestrategieën op lange termijn, ontstaat er een permanente noodsituatie op vlak van gezondheid en eisen ziektes die eigenlijk voorkomen kunnen worden, zoals cholera, mazelen en malaria, een zware tol bij de Congolese bevolking.

Malaria is de belangrijkste ziekte- en doodsoorzaak in de DRC, en medische teams van AZG behandelen ook in 2011 grote aantallen patiënten. Eén op de drie consultaties in AZG-klinieken is een behandeling voor malaria.

Eind 2010 brak er in de DRC een mazelenepidemie uit. Meer dan 14 miljoen kinderen werden intussen gevaccineerd, waarvan meer dan drie miljoen door Artsen Zonder Grenzen. Die inspanningen hebben de epidemie helaas niet kunnen stoppen, en in vier van de elf provincies moet de vaccinatiecampagne nog opgevolgd worden.

Artsen Zonder Grenzen heeft sinds april 2011 ook ingegrepen bij cholera-uitbraken langs de Congo-rivier en in de hoofdstad Kinshasa. AZG behandelde patiënten en bouwde faciliteiten voor behandeling. De dreigende cholera-uitbraak in combinatie met het begin van het regenseizoen in augustus is bijzonder verontrustend in dichtbevolkte steden met weinig of geen sanitaire voorzieningen.

Engagement voor de strijd tegen aids

In de DRC krijgt slechts 12% van de hiv-positieve patiënten antiretrovirale medicatie, en 95% van de vrouwen die met aids leven, hebben geen toegang tot een behandeling die kan voorkomen dat ze de ziekte aan hun ongeboren kinderen doorgeven.

Maar eind 2011 zullen een aantal grote donoragentschappen hun financiering van aids-programma's staken. Bovendien heeft het Wereldfonds, de belangrijkste geldschieter in de strijd tegen hiv/aids, met een ernstig fondsentekort vanuit donorlanden te kampen.

Door de huidige donatieterugval zouden 10.000 patiënten in de DRC geen behandeling meer krijgen en vallen vele anderen uit de boot nog voor ze aan een behandeling zijn begonnen. Zo dreigt alle vooruitgang die sinds de introductie van antiretrovirale middelen in het land is geboekt, verloren te gaan.

Slaapziekte onrustwekkend

De helft van alle gevallen van de vergeten en dodelijke ziekte Menselijke Afrikaanse Trypanosomiasis – ook slaapziekte genoemd - komt voor in de DRC, vooral in de districten Haut-Uélé en Bas-Uélé, in de noordoostelijke provincie Orientale. In sommige gebieden is maar liefst vijf procent van de bevolking getroffen, ver boven de grens van 0,3% die wijst op een probleem voor de volksgezondheid.

De ziekte wordt op mensen overgedragen door de beet van een besmette tseetseevlieg, en zonder behandeling is ze fataal. Ontheemding en instabiliteit hebben ertoe bijgedragen dat de ziekte zich verder kon verspreiden, en door het gebrek aan wegen is het moeilijk om bij de patiënten te komen.

Sinds 2007 heeft Artsen Zonder Grenzen gemiddeld 1000 patiënten per jaar behandeld. De komende drie jaar plannen de teams meer verkenningsmissies om tot bij de patiënten te raken en het aantal gevallen van slaapziekte in de regio terug te dringen.

In 2011 werkten meer dan 2.500 AZG-medewerkers in 10 van de 11 provincies van de DRC om gratis en levensreddende gezondheidszorg te verstrekken. AZG is sinds 1981 in het land aanwezig.