50 jaar medische hulp: van Cambodja tot Rwanda en Syrië

Artsen Zonder Grenzen bestaat op 22 december 2021 exact 50 jaar. Al 50 jaar lang doen onze dokters, verpleegkundigen, psychologen of waterspecialisten er alles aan om mensen in nood zo goed mogelijk bij te staan. Steeds hielden we één doel voor ogen: zorg bieden aan zij die dat nodig hebben, wie zij ook zijn of waar zij zich ook bevinden.

Een overzicht in vogelvlucht van enkele belangrijke interventies of beslissingen die ons doorheen de jaren als medisch humanitaire organisatie hebben gekenmerkt.

1971

Een aantal artsen van het Franse Rode Kruis waren zodanig geschokt door wat zij zagen tijdens de Biafra-oorlog in Nigeria, dat ze besloten dat de rest van de wereld absoluut moest worden ingelicht. Een nieuwe beweging in de humanitaire hulp werd geboren: Artsen Zonder Grenzen. Voortaan zouden onze dokters niet enkel hulp bieden aan patiënten, maar zich ook uit luid uitspreken over hun situatie. Het Handvest dat zij toen opstelden, is vandaag nog steeds dé leidraad in al onze interventies.

1975

In Cambodja zetten we een eerste grootschalig programma op: we bieden medische zorg aan mensen op de vlucht voor het bewind van de Rode Khmer onder Pol Pot. Een aantal zwakke punten van onze interventies worden meteen duidelijk, maar we leren snel. Na Cambodja beginnen we te werken met standaard richtlijnen en kits, zodat we onze humanitaire hulp snel en op grote schaal kunnen uitrollen.

1976

Vanaf 1976 leren we in een oorlogscontext te werken. In Libanon behandelen we acht jaar lang patiënten met granaat- en kogelwonden, gebroken ledematen en brandwonden. We werken er rudimentair: zonder röntgen, beademingsapparatuur of bloedtransfusies. 

1984

Tijdens een desastreuze hongersnood in Ethiopië komen zo’n 400.000 mensen om het leven. Naast onze medische activiteiten spreken we ons uit over de wanpraktijken waarvan we getuige zijn. Uithongering wordt door de regering ingezet als tactiek om internationale hulpmiddelen te krijgen. Ook vandaag reageren onze teams op de crisis in Ethiopië.

1988

Tijdens een aardbeving in Spitak, Armenië komen ongeveer 50.000 mensen om. Een half miljoen mensen heeft humanitaire hulp nodig. Het is onze eerste grote interventie na een natuurramp.

1991

Meer dan 300.000 mensen komen om tijdens de burgeroorlog in Somalië. We openen twee projecten in Mogadishu en Kismayo om de bevolking bij te staan. De situatie is er extreem onveilig, we moeten zelfs gewapende escortes in dienst nemen, een unicum. Een jaar later waarschuwen we de internationale gemeenschap voor de wijdverbreide hongersnood in het land.

1992

Van 1992 tot 1995 werken onze teams tijdens de burgeroorlog in Bosnië, met ongeziene veiligheidsmaatregelen. We werken er in kogelvrije vesten, helmen en gepantserde voertuigen. Voor en na de genocide in Srebrenica getuigen onze teams over de oorlogsverschrikking die ze daar zien, als enige internationale hulporganisatie aanwezig.

1994

Ook tijdens de genocide in Rwanda zijn onze teams als één van de weinige humanitaire organisaties aanwezig. We zijn er eerstelijnsgetuige hoe meer dan 800.000 Hutu’s en Tutsi’s worden afgeslacht. Onder hen ook veel van onze patiënten en personeel.

1998

Onze teams bieden hulp tijdens de hongersnood in Soedan. Tegelijkertijd klagen we de tekortkomingen aan in de hulp van de VN, onder andere van Unicef en het Wereldvoedselprogramma. Zij helpen volgens ons niet de meest kwetsbaren maar wel wie al aan de macht is. Datzelfde jaar reageren we op een hongersnood in Noord-Korea. We trekken er onze hulp uiteindelijk terug, net omdat we niet kunnen verzekeren dat we de meest kwetsbaren bereiken.

1999

In 1999 wordt de Nobelprijs voor de Vrede uitgereikt aan Artsen Zonder Grenzen. Met het geld dat daaraan verbonden is, richtten we de Access Campaign op. Dit speciale team ijvert al 20 jaar lang voor een bredere toegang tot geneesmiddelen voor elke patiënt ter wereld, niet enkel zij die zich een behandeling kunnen permitteren. Zo konden we de prijs voor oa. geneesmiddelen tegen hiv, tuberculose of hepatitis c al enorm drukken. Vandaag strijdt de Access Campaign achter de schermen voor een brede toegang tot COVID-19-vaccins- en geneesmiddelen, ook voor lage-inkomenslanden.

2001

Een relatief nieuwe ziekte maakt tijdens de jaren 1980 en 1990 een zeer dodelijke opmars: hiv/aids. We beginnen in 2001 hiv-patiënten te behandelen met antiretrovirale geneesmiddelen in 7 landen, na zeer hoopgevende resultaten in pilootprojecten in Thailand en Zuid-Afrika.

2004

Een enorme tsunami verwoest grote delen van Zuid-Oost-Azië. Ons eerste team arriveert binnen 72 uur na de ramp. Onze medische hulp blijkt niet op grote schaal nodig te zijn; heropbouwprojecten wel, maar dat ligt niet binnen onze capaciteiten. Omdat we heel veel donaties blijven ontvangen, vragen we onze schenkers om geen giften meer te doen.

2009

Het geweld in Gaza laait opnieuw fel op. Verschillende Palestijnse hulpverleners komen om het leven; ziekenhuizen en ambulances worden gebombardeerd. Op 10 dagen heeft ons medisch personeel van het Al Shifa-ziekenhuis meer dan 300 operaties uitgevoerd. Onze teams blijven permanent aanwezig in Gaza. Ook tijdens de laatste bombardementen, konden we reageren.

2010

In een reactie op de verwoestende aardbeving in Haïti lanceren we onze grootste interventie tot op heden. Wanneer na de ramp ook cholera uitbreekt, focussen honderden medewerkers zich vooral op de dodelijke epidemie. We behandelen in totaal meer dan 100.000 patiënten in maar liefst 50 choleracentra doorheen het land. Vandaag worstelt Haïti met meerdere crises tegelijk, met onder andere een nieuwe aardbeving in augustus van dit jaar. Onze hulp blijft er essentieel voor de bevolking.

2011

De oorlog in Syrië breekt uit. Onze chirurgen werken in grotten en kelders om traumapatiënten zo goed mogelijk te stabiliseren. Een jaar later moeten ook wij ons terugtrekken uit de gebieden die onder controle vallen van IS. De medische zorg blijft zo goed als het kan draaien, dankzij een aantal moedige Syrische artsen. We blijven hen vanop afstand ondersteunen.

2014

De grootste ebola-epidemie ooit breekt uit in Guinee, Liberia en Sierra Leone en zou meer dan 11.000 levens eisen, waaronder ook heel veel medisch personeel. We reageren meteen. Op het hoogtepunt van onze interventie werken bijna 4.000 medewerkers in onze ebolaprojecten. We vangen in totaal meer dan 10.000 patiënten op.

2016

We beslissen om voortaan geen geld meer aan te nemen van de Europese Unie, uit protest tegen de migratiedeal met Turkije en de onmenselijke gevolgen die we daarvan zien in de vluchtelingenkampen. We blijven vluchtelingen, migranten en asielzoekers bijstaan aan de grenzen van Europa – tegen het Europese beleid in. We doen dat in Griekenland, op de Middellandse Zee, in de Balkan, in Libië, in Libanon, …

2020

We reageren vrijwel meteen op de uitbraak van COVID-19 in Europa. Na de eerste projecten in Italië, Frankrijk, Spanje en België, zijn we intussen actief in meer dan 35 landen, overal ter wereld - van Jemen tot Brazilië. We richten isolatiecentra en afdelingen intensieve zorg op, helpen vaccineren, leveren zuurstof en personeel of geven training in infectiepreventie.