Op 2 februari 2017 heeft Italië, met de steun van de Europese Unie, een overeenkomst met Libië ondertekend. Het doel van deze overeenkomst? Migranten en vluchtelingen die Libië proberen ontvluchten te kunnen onderscheppen op zee en hen systematisch terugsturen naar Libische detentiecentra, ook al is dat volstrekt illegaal. Vijf jaar later blijven deze wantoestanden voortduren: duizenden mensen op de vlucht komen in Libië in een cyclus terecht van uitbuiting, afpersing, foltering en arbitraire detentie.
We werden verkocht, daarna 3 maanden geslagen met stokken
Kouassi, een 23-jarige Ivoriaanse man, is één van de mensen die we op zee konden redden met ons ons zoek- en reddingsschip Geo Barents. Hij zei dat hij in Libië aan mensenhandelaars was verkocht en daarna drie maanden werd vastgehouden. "De bewakers ketenden ons vast aan onze enkels en polsen. Ik heb drie maanden in de boeien gezeten. Ze sloegen ons met houten en metalen stokken. Ik heb snijwonden van messen op mijn rug. We werden verkocht, waarna we naar een gevangenis in de woestijn werden gebracht. Ze hebben alles afgenomen wat we bij ons hadden. Ze eisten 800 euro van onze ouders voor onze vrijlating.”
In 2021 zijn meer dan 32.400 migranten en vluchtelingen onderschept en onder dwang teruggestuurd naar Libische detentiecentra. Net als Kouassi worden duizenden vrouwen, kinderen en mannen in Libië verhandeld, uitgebuit, willekeurig vastgehouden, gemarteld en afgeperst voor geld, gewoon omdat ze migrant zijn.
Bij aankomst in Libië worden veel mensen op de vlucht ontvoerd en opgesloten door milities, gewapende mannen, ze worden door smokkelaars en mensenhandelaars gebruikt als onderhandelingstroef. Vluchtelingen die in steden wonen worden gediscrimineerd, vervolgd en krijgen te maken met razzia’s en massa-arrestaties. Libië doet er alles aan om zoveel mogelijk mensen op de vlucht op te sluiten in heuse gevangenissen.
"Een buitenlander is als een bloeddiamant - je kunt hem afpakken voor geld
Mustafa* uit Mali leefde jaren in Libië. "Een buitenlander is als een bloeddiamant - je kunt hem afpakken voor geld. Geld om vrij te komen, waarna ze misschien gewoon weer worden ontvoerd. Wie sterft in de gevangenis, wordt als een beest uit de cel gegooid. Hun families weten niet eens waar ze begraven zijn. Duizenden mensen lijden hier. En Europa financiert dit systeem van lijden.”
Rapport VN: misdaden tegen de mensheid, toch knijpt Europa oogje dicht
Verscheidene internationale rapporten, met duizenden getuigenissen van overlevenden, hebben de weerzinwekkende behandeling van migranten en vluchtelingen in Libië gedocumenteerd. In november 2021 heeft de VN-onderzoeksmissie in Libië vastgesteld dat deze schendingen misdaden tegen de mensheid vormen.
Toch blijven de Europese regeringen deze misdaden door de vingers zien. De overweldigende bewijzen weerhielden hen er niet van afspraken te maken met de Libische autoriteiten om de migratie naar Europa te controleren.
Straffer nog: Europa betaalt miljoenen om weerzinwekkende misdaden te onderhouden
In februari 2017 ondertekende de Italiaanse regering een door de EU gesponsorde overeenkomst met de Libische regering: het memorandum van overeenstemming inzake migratie, dat in 2020 met nog eens drie jaar werd verlengd.
In het kader van deze overeenkomst helpen Italië en de EU de Libische kustwacht bij het versterken van haar capaciteit voor maritiem toezicht, door financiële steun en technische middelen te verstrekken. Sinds 2017 heeft Italië 32,6 miljoen euro uitgetrokken voor internationale missies ter ondersteuning van de Libische kustwacht, en in 2021 zal nog eens 10,5 miljoen euro worden toegewezen.
Een jaar alleen in een donkere cel
"Ik werd gemarteld en geslagen", zegt de 17-jarige Bashir uit Somalië. Een jaar lang zat hij opgesloten in eenzaamheid en totale duisternis, in een krappe cel. "De bewakers namen verbrand plastic en smeerden het op mijn lichaam. Ik zat in een kleine kamer, met niets. Geen raam. Ik heb daar een jaar gezeten. Toen ik vrijkwam, kon ik de eerste dag niet op mijn voeten lopen omdat ik mijn knieën niet meer kon openen. En ik kon niets zien omdat ik een jaar in het donker zat.”
Geen veilige, legale uitweg uit Libië, behalve over zee
Veel overlevenden vertellen over herhaalde pogingen om de Middellandse Zee over te steken, die wordt beschouwd als de dodelijkste migratieroute ter wereld.
In een poging om de Middellandse Zee over te steken om te overleven, stierven vorig jaar 1553 mensen
Italië en de EU verkiezen grensverdediging boven mensenrechten
"Mensen die de Middellandse Zee oversteken hebben geen andere keuze", zegt Juan Matias Gil, coördinator van onze zoek- en reddingsacties in het centrale deel van de Middellandse Zee. "De Europese regeringen hebben de macht om te beslissen over het migratiebeleid, maar zij hebben gekozen voor afschrikkingsstrategieën en grensverdediging in plaats van respect voor de mensenrechten en de bescherming van mensenlevens. In plaats van vrijwillige, legale en veilige alternatieven te creëren voor het oversteken van de Middellandse Zee, hebben de EU en Italië een overeenkomst gesloten waarbij Libië wordt gebruikt als een insluitingsgebied voor migranten en asielzoekers. Ondertussen kijkt Europa de andere kant op terwijl in Libië een systeem van uitbuiting, afpersing en misbruik wordt gefinancierd en aangemoedigd door de EU en Italië".
Wij roepen de Italiaanse regering en de EU-instellingen op een einde te maken aan deze politieke en materiële steun
"Wij dringen er bij de Italiaanse regering en de EU-instellingen op aan een einde te maken aan alle directe en indirecte politieke en materiële steun voor het systeem waarbij migranten, vluchtelingen en asielzoekers worden teruggestuurd naar Libië en daar worden vastgehouden."
In het centrale Middellandse-Zeegebied heeft Artsen zonder Grenzen meer dan 80.000 levens gered
Sinds 2015 voert Artsen Zonder Grenzen zoek- en reddingsoperaties uit in het centrale Middellandse Zeegebied en werkte daarbij met acht verschillende zoek- en reddingsschepen, soms in samenwerking met andere ngo's. Tot nu hebben onze teams meer dan 80.000 levens helpen redden.
