Sociale media

Open the menu

Elke dag komen duizenden Oekraïners getraumatiseerd en uitgeput aan in Slowakije

Marta Wnorowska werkt momenteel aan de Slowaaks-Oekraïense grens als projectcoördinator bij Artsen Zonder Grenzen. Volgens de VN weken sinds het begin van de oorlog op 24 februari meer dan 195.000 vluchtelingen uit naar Slowakije. In het volgende interview beschrijft ze de situatie langs beide kanten van de grens.

 

ukraine slovaquie réfugiés
Volgens de VN zijn sinds het begin van de oorlog al 195.000 vluchtelingen vanuit Oekraïne aangekomen in Slowakije (cijfers van 14 maart)  ©  Santi Palacios, 6 maart 2022

Hoe is de situatie in de Oekraïense grensstad Uzhhorod?

Uzhhorod is een stad gelegen op slechts twee kilometer van Slowakije. Het werd een toegangspoort voor humanitaire hulp naar de rest van Oekraïne. Voorlopig is het er nog relatief veilig en het leven verloopt er nog redelijk normaal. We zien mensen op straat, er is geen avondklok, winkels zijn nog open en elektriciteit, water en andere diensten lopen nog.

Tegelijkertijd is de sfeer onrustwekkend. Er staan rijen voor de geldautomaten, sommige producten worden schaarser in de apotheken en het geluid van sirene-waarschuwingen is soms te horen. De stad telde voor de oorlog 100.000 inwoners, maar het aantal mensen is nu op z’n minst verdrievoudigd. De stad is overbelast, met verkeersopstoppingen en de autoriteiten vrezen dat de middelen uitgeput zullen raken.

De plaatselijke gemeenschap hier heeft te kampen met de toevloed aan vluchtelingen, waaronder sommigen slechts een tussenstop hebben gemaakt alvorens hun reis verder te zetten. Mensen die aankomen kunnen zich registreren en krijgen wat voedsel, kleding en medische hulp. Omdat er nog geen kampen zijn, verblijven mensen in de gemeenschap. Sommigen hebben familie, anderen verblijven in hotels of openbare voorzieningen. Anderen brengen tijd door op het station, wachtend op de volgende trein of op iemand die hen komt ophalen. Sommigen slapen er zelfs.

De mensen in Uzhhorod proberen ook solidariteit te tonen met andere burgers uit gebieden die dicht bij de frontlinies liggen door hulpgoederen te sturen.

Het Transkarpatische regionale ziekenhuis is het belangrijkste in Uzhhorod. Het telt 200 bedden en is goed uitgerust met de capaciteit voor specialistische en chirurgische zorg. Men bereidt zich voor op een grotere reactie door 200 extra bedden beschikbaar te stellen voor het geval er een toevloed aan patiënten ontstaat. Aan de universiteit bevindt zich ook een faculteit geneeskunde waardoor ze op dit moment voldoende artsen en verpleegkundigen ter beschikking hebben.

Gemiddeld vluchten dagelijks zo'n 10.000 mensen naar Slowakije

Marta Wnorowska, projectcoördinator van Artsen Zonder Grenzen, over de situatie aan de grens: "De rijen aan de grens met Slowakije kunnen tot drie kilometer lang zijn. 90% van de mensen zijn vrouwen en kinderen, de rest zijn bejaarden."

Hoe is de situatie aan de grens tussen Oekraïne en Slowakije?

Er zijn drie grensovergangen aan de gedeelde grens. Vyšné Nemecké is de grootste: 70% van de mensen die vanuit Oekraïne Slowakije binnenkomen, doen dat van hieruit. Het is ook de doorgangspost voor de meeste goederen en vrachten. De tweede, Ubla, laat auto's en mensen door. En de laatste, Slemense, is de kleinste en dient alleen voor overstekende voetgangers.

Gemiddeld vluchten dagelijks ongeveer 10.000 mensen naar Slowakije. De wachtrijen in Oekraïne bij de hoofdovergang kunnen ongeveer drie kilometer lang zijn. 90% van de mensen zijn vrouwen en kinderen, de rest zijn bejaarden. De Oekraïners reizen met kleine hoeveelheden bagage, heel vaak een rugzak, een kleine koffer of een plastic tas. Je ziet moeders die grote jassen dragen en sommigen sleuren kinderen of huisdieren mee. Ze zijn hongerig, getraumatiseerd en volledig uitgeput, maar lopen snel, vastberaden en geruisloos in koude temperaturen van tussen de -5°C en 10°C.

De eerste golf vluchtelingen kwam uit noordelijke delen van het land zoals Kyiv of Kharkiv, of oostelijke steden zoals Marioepol. Ze verplaatsten zich voornamelijk met de auto en trein. In de eerste dagen kon je mensen zien reizen met grote, uitgeruste auto's. Maar nu is er een verandering in het profiel: mensen lijken kwetsbaarder en leggen vele kilometers, in barre omstandigheden, te voet af.

Wat gebeurt er wanneer ze eenmaal Slowakije binnenkomen?

Aan de Slowaakse zijde zijn er veel lokale en enkele internationale ngo’s en veel vrijwilligers die de vluchtelingen opvangen. Zij bieden voedsel en kleding aan. Bovendien zijn er ook veel leden van de veiligheidsdiensten die de mensen bijstaan. Ook brandweerlieden zijn er sterk bij betrokken en beheren over het algemeen de logistiek, zoals het coördineren van ambulances, of helpen mensen die op doorreis zijn naar andere landen.

In de stad Humenne bevindt zich een doorgangscentrum met een capaciteit van 200 vluchtelingen, maar ze blijven er vaak niet lang. Enerzijds zetten de meesten hun reis verder naar andere Europese landen terwijl sommige niet-Europese burgers door hun regering gerepatrieerd worden naar hun thuisland. Anderzijds is er een Oekraïense gemeenschap in Slowakije, dus sommige mensen verblijven bij gastgezinnen en anderen bij Slowaken die onderdak bieden. Naarmate er meer mensen aankomen, is de Slowaakse regering van plan voor extra plaatsen te zorgen omdat de volgende golf vluchtelingen misschien niet dezelfde middelen en connecties heeft.

Hoe biedt Artsen Zonder Grenzen steun?

Ons eerste noodhulpteam is begin maart in Slowakije aangekomen en na een eerste evaluatie werken we nu samen met het ministerie van Volksgezondheid om hen te helpen. We onderhandelen om medisch materiaal te importeren en hier te werken.

Voorlopig zijn het de plaatselijke autoriteiten en de civiele maatschappij die antwoorden op de kritieke humanitaire en medische behoeften. Daardoor zullen we onze aanpak richten op het aanvullen van tekorten naarmate de situatie kritischer wordt. We zijn van plan  een mobiel team regelmatig toezicht te laten houden aan de grens, geestelijke gezondheidszorg te bieden, doorverwijzingen in noodsituaties te vergemakkelijken en de meest kwetsbare mensen te verzorgen.

Aan de Oekraïense kant van de grens willen we een basis opzetten in Uzhhorod en de situatie daar verder blijven beoordelen. We kijken ook naar andere gebieden zoals de stad Ivano-Frankvisk van waaruit we de situatie in het hele zuidwesten van Oekraïne kunnen volgen, beoordelen en reageren.

Op dit moment is het grootste probleem voor de gezondheidszorg de mogelijke onderbreking van essentiële medische voorraden. In Uzhhorod ontbreken nu al zaken als insuline, verdovende en kalmerende middelen die getransporteerd zijn naar andere, rechtstreeks getroffen, plaatsen in het land.