Hiv-project in Eshowe haalt 90-90-90-doelstellingen 1 jaar eerder dan de vooropgestelde termijn in 2020

Het gemeenschapsgerichte hiv/tuberculose-project van Artsen Zonder Grenzen in Eshowe, KwaZulu Natal in Zuid-Aafrika haalt de 90-90-90-doelstellingen van UNAIDS, één jaar voor het verstrijken van de 2020-termijn, met resultaten van 90-94-95.

Dat wil zeggen dat 90 % van de mensen met hiv hun status kennen, 94 % van hen een antiretrovirale behandeling onderging, en bij 95 % de virusbelasting onderdrukt werd. Deze resultaten ondersteunen onze opvatting dat interventies op gemeenschapsniveau meer mensen met hiv bereiken die geen gebruik maken van conventionele gezondheidsdiensten. Dat is essentieel om de hiv-epidemie te overwinnen.

Samen met vergelijkbare resultaten van verschillende andere hiv-bevolkingsenquêtes, levert dit resultaat sterke bewijzen dat het bereiken van de 90-90-90-doelstellingen haalbaar is in Zuid-Afrika. Daarnaast zijn ook hoopvolle gegevens die erop wijzen dat het aantal nieuwe infecties in bepaalde gebieden afneemt. De 90-90-90-doelstelling is een belangrijke indicator voor het succes van de hiv-aanpak van een land, waarbij de nationale resultaten van Zuid-Afrika worden geraamd op 85-71-86. 

“Wij hebben aangetoond dat het mogelijk is 90-90-90 te bereiken in een gebied met één van de hoogste hiv-besmettignsgraden in het land. Eén op vier mensen hier is besmet met hiv. Deze resultaten getuigen van de volledige inzet van de hele gemeenschap. Iedereen - plaatselijke maatschappelijke organisaties en patiëntengroepen, gezondheidspersoneel en traditionele gezondheidswerkers - was van meet af aan nauw betrokken bij het ontwerpen en helpen verwezenlijken van dit project,  legt dokter Liesbet Ohler uit, medisch projectverantwoordelijke in Eshowe.

Daling hiv-prevalentie

In de bevolkingsenquête van Epicentre en Artsen Zonder Grenzen werden 3.286 mensen van 15 tot 59 jaar opgenomen. Het onderzoek is een vervolg op een enquête die in 2013 door Artsen Zonder Grenzen en Epicentre in hetzelfde gebied werd uitgevoerd. We stelden een aanzienlijke toename vast van het algemene bewustzijn over de hiv-status (een stijging van 14 %) en van het aantal mensen dat tussen 2013 en 2018 een behandeling startte (toename van 24 %).

Bij mannen werd een opvallende stijging van de kennis van de hiv-status vastgesteld (eerste 90) van 68 % tot 83 %, en van behandeling (tweede 90) van 68 % tot 87 %. In het algemeen steeg het aantal mensen met hiv bij wie het virus werd onderdrukt van 56% (2013) naar 84% (2018). Dit wijst op een drastische vermindering van het aantal mensen dat hiv mogelijk overdraagt en wijst op het potentieel om nieuwe infecties te verminderen. Voorlopige resultaten van hiv-incidentie laten een dalende trend zien van 1,2 % in 2013 tot 0,2 % in 2018.

Nog steeds probleem bij mannen

We waarschuwen er echter voor de onderzoeksresultaten niet als een volstrekte overwinning te interpreteren, want bij specifieke leeftijdsgroepen blijven er nog aanzienlijke uitdagingen bestaan. “Hoewel de incidentie bij vrouwen van 15-29 jaar daalde van 2,9 % tot 1,2 %, blijft dit cijfer hoog, en wijst het op het aanhoudende risico waaraan tienermeisjes en jonge vrouwen worden blootgesteld,” zei dokter Laura Trivino, medisch coördinator in Zuid-Afrika. “Het blijft moeilijk om mannen te bereiken. Zij behalen doorgaans zwakkere behandelingsresultaten binnen het cascadesysteem. Meer dan de helft van de jonge mannen van 15 tot 29 jaar bij wie hiv werd vastgesteld zijn nog steeds niet in behandeling. We hopen dat deze bevindingen ertoe bijdragen dat we onze gezamenlijke inspanningen richten op het bereiken van de groepen die het meest kwetsbaar zijn voor hiv.”

Kracht van samenwerking met bevolking

Het project “Bending the curves” dat in 2011 van start ging, voordat de 90-90-90-doelstellingen door UNAIDS in 2013 werden vastgesteld, beoogde de tendens van nieuwe hiv-infecties en hiv-gerelateerde ziekten en sterfgevallen om te buigen. In samenwerking met gemeenschappen en het ministerie van Volksgezondheid van KwaZulu Natal werden talrijke activiteiten opgestart om hiv-besmetting te voorkomen, het aantal hiv-tests te verhogen, mensen snel zorgverlening te bieden en hen te ondersteunen bij de naleving en opvolging van de behandeling en de virusonderdrukking. Vandaag omvat het project tien klinieken en twee ziekenhuizen. Vanaf het begin investeerde het project in strategieën voor gemeenschapsgerichte preventie en hiv-tests, waaronder uitvoerige deur-aan-deur-tests door leken, waarbij tussen 2012 en 2018 meer dan 120.000 deur-aan-deur-tests werden uitgevoerd. Tussen 2015 en 2018 werden jaarlijks 1,35 miljoen condooms verdeeld.

“Hoe behaalde Eshowe 90-94-95? Naar mijn mening door de kracht van het partnerschap. We konden in elke fase rekenen op de totale inzet van het traditionele leiderschap en op nauwe samenwerking met de ministeries van Gezondheid en Onderwijs,” zegt Musa Ndlovu, afgevaardigde werkterreincoördinator voor Artsen Zonder Grenzen in Eshowe. “In de begindagen van het project was het bijna onvoorstelbaar dat mensen nog maar over hiv zouden praten. Vandaag doen mensen zelfs onze voertuigen stoppen om een hiv-test te vragen. We deden het niet vóór de gemeenschap, we deden het mét hen.”