Ebola: de epidemie is nog niet voorbij, er blijven belangrijke aandachtspunten

De ebola-epidemie in West-Afrika duurt voort, maar de intensiteit neemt af. Het virus besmette sinds de uitbraak 11 maanden geleden begon meer dan 23.700 bewoners in de regio. Het aantal nieuwe patiënten in Liberia daalt nu wel, maar in Guinee en Sierra Leone fluctueert het aantal gevallen nog steeds. In de drie ergst getroffen landen werden tijdens de week tot 22 februari 2015 in totaal 99 nieuwe bevestigde gevallen gerapporteerd. De onvoorspelbare aard van de epidemie betekent dat Artsen Zonder Grenzen een flexibele benadering aanhoudt en in Guinee, Liberia en Sierra Leone hulp blijft bieden waar de behoeften het grootst zijn.

Guinee: de lokale bevolking blijft weigerachtig tegenover het gezondheidsdiscours

Volgens cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) werden er deze week in Guinee 35 nieuwe gevallen gemeld, voornamelijk in de hoofdstad Conakry. Ondanks de grootschalige voorlichtingscampagnes staan veel gemeenschappen nog steeds weigerachtig tegenover de gezondheidsberichten van de autoriteiten en de internationale organisaties. Bovendien kregen de teams van AZG deze maand af te rekenen met een aantal veiligheidsincidenten in de stad Faranah en in verscheidene dorpen. Zo werd een voertuig van AZG in brand gestoken en werden teams bekogeld met stenen. “De mensen zijn bang van het virus en velen hebben hun vertrouwen in het gezondheidssysteem verloren,” aldus Claudia Evers, noodhulpcoördinatrice in Guinee. “De recente aanvallen tegen gezondheidswerkers tonen aan dat er qua bewustmaking nog een lange weg te gaan is.”

Ondanks die moeilijkheden verhoogde AZG haarcapaciteit en zette het in de prefecturen Faranah en Boffa twee mobiele teams in om daar de epidemiologische situatie in kaart te brengen. Beide zones waren grotendeels ongedekt door de bewakingssystemen en de weerstand van de gemeenschap tegenover gezondheidsberichten is hoog. “We moeten blijven werken en in gesprek gaan met invloedrijke personen in de gemeenschap om vat te krijgen op de mensen in de dorpen,” vertelt Evers. “Dit is onontbeerlijk om de epidemie onder controle te krijgen.” Contacten opsporen en overdrachtsketens onderkennen in Guinee blijft eveneens een uitdaging.

AZG beheert momenteel twee ebolacentra in Guinee, één in Guéckédou en een tweede in Conakry. Het organiseert ook bewaking, sociale mobilisatie en opleiding in besmettingsbeheersing.

Liberia: gebrek aan toegang tot gezondheidszorg voor andere dodelijke ziekten

In Liberia werd de sterkste daling van het aantal ebolagevallen vastgesteld, met slechts acht bevestigde gevallen in het land. Het ELWA 3 ebolacentrum van AZG in Monrovia heeft momenteel drie patiënten die vermoedelijk aan ebola lijden. De teams van AZG concentreren zich ook op de behoeften van mensen die ebola overleefd hebben en geconfronteerd worden met psychische en lichamelijke problemen, en hebben specifiek daarvoor een kliniek geopend.

Het al zwakke volksgezondheidssysteem van Liberia liep ernstige schade op door de epidemie en veel ziekenhuizen zijn gesloten. In maart zal AZG in Monrovia een pediatrisch ziekenhuis met 100 bedden openen voor kinderen met andere gezondheidsproblemen dan ebola.

Nu de gezondheidscentra stilaan opnieuw de deuren openen, zal besmettingsbeheersing cruciaal worden om het vertrouwen van het publiek in het gezondheidssysteem te herstellen. AZG ondersteunt revalidatie en besmettingsbeheersing in het James David Jr. Memorial Hospital in Monrovia en stuurde een arts en twee verpleegkundigen om te helpen de kwaliteit van de zorg te verbeteren. Elders in Monrovia houdt AZG zich nog steeds bezig met besmettingspreventie in 16 klinieken. De organisatie bouwt bijvoorbeeld triage- en isolatiezones, en geeft medische training en watsan-opleidingen aan het personeel. In 6 andere klinieken biedt AZG ondersteuning in besmettingsbeheersing.

Mobiele teams houden zich bezig met gezondheidspromotie in de voorsteden van Monrovia: New Gardnersville, Bardnesville en New Georgia. Ze trainen ook lokaal personeel in triage en besmettingsbeheersing en vullen hiaten op in de basisgezondheidszorg. Er zijn ook belangrijke behoeften in kraamzorg en spoedbehandeling van trauma’s en er is een tekort aan bedden voor opgenomen patiënten. “Het herstellen en verbeteren van de toegang tot gezondheidszorg moet een eerste stap zijn in het heropbouwen van de gezondheidssystemen in de regio,” aldus Dr. Adi Nadimpalli, landverantwoordelijke in Liberia.

Ook vaccinaties tegen aandoeningen die voorkomen kunnen worden, zijn dringend nodig. Er waren al uitbraken van mazelen in de gebieden Lofa, Margib en Montserrado, waar AZG het ministerie van Gezondheid bijstaat met de bewaking en het beheer, en met vermoede gevallen van kinkhoest in Maryland. “Het is belangrijk dat we onmiddellijk reageren op uitbraken van besmettelijke ziekten, in plaats van te wachten tot het tot een grotere epidemie komt,” aldus Dr. Adi Nadimpalli.

Sierra Leone: focus verschuift van ebolacentra naar de gemeenschappen

Sierra Leone blijft het land met het grootste aantal ebolabesmettingen. Tijdens de week tot 25 februari 2015 werden er in zeven districten 63 nieuwe gevallen bevestigd. De besmettingshaarden situeren zich in het noordwesten van het land en in de dichtbevolkte hoofdstad Freetown.

Vorige week kwam er een koerswijziging in de respons van AZG in Sierra Leone met de sluiting van twee ebolacentra van AZG, één in Kailahun in het uiterste westen van het land, en het andere in Freetown. Het centrum in Kailahun sloot op 20 februari nadat het district ebolavrij werd verklaard, met geen nieuwe gevallen sinds 12 december. Het Prince of Wales centrum in Freetown sloot op 23 februari na de aankondiging door de regering dat alle ebolacentra in scholen tegen de herneming van de lessen aan het einde van deze maand afgebroken en ontsmet moesten worden.

Met een toenemend aantal ebolacentra van andere organisaties en een afnemende behoefte aan bedden, krijgt AZG nu de gelegenheid om zijn respons te versterken waar die het meest nodig en ook het moeilijkst te organiseren is – in de gemeenschappen. “Dankzij de sluitingen konden we onze middelen verschuiven naar activiteiten in de gemeenschappen, waaronder bewaking en gezondheidspromotie. Waar nodige blijven we ons ook richten op gezondheidszorg voor de overlevenden, inclusief opvolging van doorverwijzingen en geestelijke gezondheid,” vertelt Dana Krause, AZG noodhulpcoördinatrice in Sierra Leone.

Tegelijk stuurde AZG extra teams naar nieuwe broeihaarden in Freetown, terwijl een grensoverschrijdend bewakingsteam aan het werk is in het district Kambia, aan de grens met Guinee, en waar elke week zo’n 10.000 mensen de grens tussen de twee landen oversteken.

“Er moet een breder gezondheidsbewakingssysteem worden opgezet in de regio wanneer het einde van de epidemie in zicht is,” zegt Krause. “Het aantal nieuwe gevallen in Sierra Leone is nog steeds alarmerend en de komende weken zullen cruciaal zijn.”

Eind januari opende AZG een materniteit voor zwangere vrouwen met ebola in Kissy, aan de rand van Freetown. In die unit kunnen medische teams gespecialiseerde hulp verlenen aan zwangere vrouwen bij wie ebola wordt vermoed of is vastgesteld. De regering wil die gespecialiseerde hulp graag behouden, maar wil ze van de Methodist Boys High School naar een andere locatie verhuizen.

Onderzoek en ontwikkeling in volle gang

In het ebolacentrum van AZG in Guinee wordt de experimentele ebolabehandeling favipiravir klinisch getest. Tegelijk worden andere pistes onderzocht, met onder meer een test in Conakry waarbij ebolapatiënten bloedplasma ontvangen van vrijwilligers die de ziekte overleefden. In maart zal AZG, ook in Guinee, een studie aanvatten van een experimenteel vaccin dat bescherming biedt tegen ebola. “Al die inspanningen zouden moeten leiden tot innovaties die toegepast kunnen worden in de getroffen landen,” aldus Dr. Bertrand Draguez, medisch directeur bij AZG. “Ze zullen van levensbelang zijn voor de bescherming van de bevolking, zowel voor deze epidemie als voor toekomstige uitbraken.”