Arjan Erkel is vrij

Artsen Zonder Grenzen is enorm verheugd dat Arjan Erkel na 607 dagen - 20 maanden - weer vrij is. Op 11 april kwam het verlossende telefoontje uit Rusland dat hij weer op vrije voeten was. AZG is in de eerste plaats ontzettend blij en opgelucht voor Arjan zelf, maar zeker ook voor zijn familie, die een vreselijke tijd heeft doorgemaakt.

Arjan zelf lijkt er gelukkig redelijk goed aan toe te zijn, al is hij uiteraard wel erg moe en 18 kilo afgevallen. Hij zegt zelf dat hij goed is behandeld. Arjan zal deze dagen nog enkele medische controles ondergaan. Mentaal lijkt Arjan heel veerkrachtig. Als hij dat wil, is er professionele psycho-sociale begeleiding voor hem beschikbaar, net als voor alle medewerkers van Artsen Zonder Grenzen die ingrijpende gebeurtenissen hebben meegemaakt. Mocht het nodig zijn, dan kan hij ook specialistische ondersteuning krijgen.

Vrijlating

De vrijlating is geregeld door “Veteranen van de Veiligheidsdienst”, een organisatie van voormalige medewerkers van de KGB en de opvolger FSB. Deze groep werd negen maanden geleden door AZG ingehuurd om te werken aan Arjans vrijlating. De organisatie geeft alleen algemene informatie over haar werkwijze. Zij heeft een uitgebreid netwerk van contacten met autoriteiten, organisaties en groeperingen die ingezet zijn bij de oplossing.
Er is daarom niet in detail bekend hoe zij in staat is geweest de vrijlating te bewerkstelligen. De “Veteranen van de Veiligheidsdienst” was één van de organisaties waarmee AZG gewerkt heeft om Arjan vrij te krijgen. Daarnaast heeft AZG Arjans zaak voortdurend bij de Russische autoriteiten aan de orde gesteld. Ook bij andere regeringen en internationale organisaties is er steeds aangedrongen om druk op Rusland uit te oefenen, zodat de zaak niet vergeten of verwaarloosd zou worden.
AZG heeft de diplomatieke en politieke lobby regelmatig ondersteund met publieke acties, om de politiek nog verder onder druk te zetten om alles te doen wat nodig was in het belang van Arjan.

Lastige afweging

De afweging van de manieren waarop gewerkt moest worden om Arjan vrij te krijgen was een enorm lastige. De risico’s van publiciteit moesten afgewogen worden tegen de risico’s van radiostilte en afwachten. AZG heeft een aantal keren ervoor gekozen om publiekelijk de voortdurende ontvoering van Arjan op de agenda te zetten en druk uit te oefenen op de verantwoordelijke autoriteiten in Rusland en Dagestan. Die afweging heeft AZG vanuit haar eigen verantwoordelijkheid gemaakt. De afwegingen van AZG waren vooral de laatste weken anders dan die van de familie en andere partijen en dat heeft tot spanningen geleid, wat AZG betreurt.
Het is nu onmogelijk om vast te stellen of de publiciteit heeft bijgedragen aan een oplossing. Voor AZG telt nu het resultaat, en dat is dat Arjan vrij is. AZG hoopt dat hij nu tot rust kan komen en zijn ervaringen kan verwerken.

Kaukasus

Arjan was hoofd van de missie van AZG in de Russische deelrepubliek Dagestan op de Kaukasus. Dagestan ligt naast de deelrepubliek Tsjetsjenië, waar de inwoners al jaren lijden onder terreur, oorlog en waar de nood erg groot is. Daarom wil AZG in deze gebieden aanwezig blijven om op welke manier dan ook hulp te bieden. Daarbij telt ook zwaar dat er zo goed als geen buitenlandse hulpverleners meer in het gebied aanwezig zijn.

Tegelijkertijd is het duidelijk dat een prijs als de ontvoering van Arjan Erkel voor die aanwezigheid te hoog is. Daarom zal AZG opnieuw goed moeten overwegen hoe zij in de Kaukasus kan werken, zonder al te grote risico’s te lopen. Direct na de ontvoering heeft AZG al het werk in Dagestan stopgezet. In Tsjetsjenië werkt AZG via Tsjetsjeens medisch personeel, maar niet meer met uitgezonden medewerkers. Het gaat daar met name om levensreddende noodhulp, hoewel de noden veel groter zijn. In Ingoesjetië, een andere Kaukasische buurrepubliek, werkt AZG ook grotendeels op afstand.