Wanhoop in het paradijs

Sinds november 2007 verstrekt AZG basisgezondheidszorg, ambulancediensten en noodhulpartikelen aan de bevolking van het door conflicten geteisterde district Swat in Noordwest-Pakistan.

Tot voor kort was het district Swat een populaire keuze van pasgetrouwde Pakistaanse stellen voor hun huwelijksreis. Het gebied in de Noordwestelijke Grensprovincie staat vanwege zijn verbazingwekkende berglandschappen en door het feit dat het het enige wintersportcentrum van het land is, zelfs bekend als het Pakistaanse Zwitserland. Maar huwelijksreizen, toerisme en vakanties zijn inmiddels vervangen door geweld, angst en vluchtende mensen.

Sinds het geweld een paar jaar geleden uitbrak langs de Afghaanse grens, wist Swat altijd te ontsnappen aan de gevechten tussen militanten en het Pakistaanse leger om de macht in de regio. Maar nadat de strijdende partijen vorig jaar de wapens een paar maanden hadden neergelegd, wordt de situatie sinds september 2007 almaar slechter, en heeft het geweld nu ook Swat bereikt.

“Vrouwen en kinderen sliepen op de blote vloer van verlaten gebouwen, scholen en hotelgangen.”

De meeste slachtoffers zijn burgers die in kruisvuur terecht komen. Velen zijn gedood of verwond, en anderen zagen zich keer op keer gedwongen hun huis te verlaten om aan het geweld te ontsnappen. De meesten van hen kwamen uiteindelijk terecht in Saidu Sharif, de hoofdstad van het district. AZG verleende al basisgezondheidszorg in het naastgelegen district Malakand en besloot ook in Swat tussenbeide te komen omdat het geweld daar sterk bleef toenemen.

“Toen wij onze interventies in november begonnen, vroor het en moesten de mensen die als gevolg van de zware gevechten hun huizen waren ontvlucht, in extreem harde omstandigheden zien te overleven”, herinnert zich Fasil Tezera, AZG-landverantwoordelijke in Pakistan. “Vrouwen en kinderen sliepen op de blote vloer van verlaten gebouwen, scholen en hotelgangen.”

In die eerste tijd verstrekte AZG, de enige internationale organisatie in het gebied, het basismateriaal om de winter door te komen: dekens, vloermatten, materiaal om een onderdak op te zetten, hygiënekits en voedsel. Maar al snel bleek dat het conflict langer zou duren en een veel grotere impact zou hebben dan de ontheemding van een groot aantal families.

De meeste gezondheidsfaciliteiten in afgelegen dorpen moesten sluiten, waardoor de bevolking zonder zelfs de meest fundamentele gezondheidszorg kwam te zitten.

De komst van zoveel ontheemde families resulteerde in een grotere vraag naar gezondheidszorg, en dan hebben we het nog niet eens over de oorlogsslachtoffers waarmee de gezondheidsstructuren te maken kregen. Daarom besloot het AZG-team bijstand te verlenen aan de spoedafdeling van het Saidu Sharif-ziekenhuis, en meer recentelijk aan het ziekenhuis van Matta.

Door het gewapende conflict is het voor de bevolking buitengewoon moeilijk om toegang tot gezondheidszorg te krijgen. Om diezelfde reden verlieten de gezondheidsmedewerkers hun post, uit vrees voor hun eigen veiligheid. Het gevolg is dat de meeste gezondheidsfaciliteiten in afgelegen dorpen moesten sluiten, waardoor de bevolking zonder zelfs de meest fundamentele gezondheidszorg   kwam te zitten.

Daarom verzorgt AZG mobiele klinieken in samenwerking met de Swat Doctors Society, een belangrijke partner in het gebied. Het aantal consultaties daar blijft maar stijgen en bedroeg in mei al bijna 6.000. Onze interventie ging van start aan het begin van de winter, en het was dan ook geen verrassing dat ongeveer één op de vier behandelingen voor ziekten aan de luchtwegen was, veroorzaakt door de kou.

“Een vrouw die op het punt stond te bevallen, werd bij een controlepost van het leger doodgeschoten terwijl haar familie haar in een privévoertuig naar het ziekenhuis probeerde te brengen”

Maar in een gebied als Swat, waar de regelmatige bombardementen en zelfmoordaanslagen het vrije verkeer drastisch beperken, is het zelfs al een uitdaging om bij een gezondheidscentrum te geraken. Daarom hebben wij een duidelijk herkenbare ambulancedienst opgezet die overal kan komen en patiënten veilig naar het ziekenhuis kan brengen. Tijdens de vele door het leger ingestelde avondklokken is de AZG-ambulance het enige voertuig dat toestemming heeft om rond te reizen.

“De ambulancedienst is werkelijk de hoeksteen van onze interventie in Swat”, legt Tezera uit. “In de eerste 5 maanden vervoerden wij bijna 700 mensen, die voor het merendeel een kritische levensreddende operatie nodig hadden, inclusief veel slachtoffers van geweld en vrouwen die in het ziekenhuis moesten bevallen.”

AZG besloot deze dienst uit te breiden naar de streek rond de stad Matta toen een vrouw die op het punt stond te bevallen bij een controlepost van het leger werd doodgeschoten terwijl haar familie haar in een privévoertuig naar het ziekenhuis probeerde te brengen. Bij een andere gelegenheid moest de ambulance in één nacht 70 gewonde slachtoffers van een zelfmoordterrorist vervoeren. Deze voorbeelden tonen aan hoe cruciaal een onpartijdige en duidelijk herkenbare ambulancedienst hier is.

“De zeer gevoelige context dwong ons om in de regio nieuwe manieren van gezondheidszorgverstrekking te verkennen”, gaat Tezera verder. “Door het diepgewortelde wantrouwen jegens internationale organisaties hebben wij namelijk nog geen buitenlandse medewerkers op permanente basis hierheen kunnen sturen en daarom kozen wij voor een nauwe samenwerking met lokale groepen.”

Zonder deze groepen en het Pakistaanse personeel van AZG zou deze interventie nooit mogelijk zijn geweest. Hun inzicht in de context en in de normen en cultuur van de bevolking heeft onze interventie een stuk eenvoudiger gemaakt. Om toe te zien op de kwaliteit van de gezondheidszorg, wordt gebruik gemaakt van de behandelingsrichtlijnen en de lijst met basisgeneesmiddelen van AZG, worden medische artikelen en geneesmiddelen verspreid en houdt een door AZG aangestelde arts dagelijks toezicht.

De volgende stap in de interventie, naast de voortzetting van de huidige activiteiten, is om psychologische bijstand te verstrekken aan enerzijds het gezondheidspersoneel dat voortdurend met uiterst moeilijke situaties wordt geconfronteerd, en anderzijds de bevolking die opeenvolgende trauma’s als geweld, ontheemding, zware levensomstandigheden en een onzekere toekomst krijgen te verwerken.

De directe en indirecte gevolgen van het conflict hebben AZG er bovendien toe gebracht om regelmatig alle tekenen van ondervoeding onder de bevolking te analyseren. De belangrijkste inkomstenbronnen – landbouw en toerisme – zijn door het geweld immers totaal verstoord, en daarom worden tal van families in hun levensonderhoud bedreigd. Bovendien zijn de rijke boeren die hun werknemers in moeilijke tijden traditioneel bijstand en bescherming bieden, naar rustiger oorden vertrokken, zodat veel plattelandbewoners hun veiligheidsnet kwijt zijn.

En om de situatie nog erger te maken, zijn 65 meisjesscholen afgebrand of beschadigd door bominslagen. Bijgevolg kunnen zo’n 18.000 leerlingen niet naar school en zitten 500 leraressen zonder werk. De impact van het conflict is werkelijk in elk aspect van het leven te voelen.

Het is moeilijk te zeggen wat de volgende stap in het conflict zal zijn, maar het ziet er niet naar uit dat de situatie spoedig zal verbeteren. De aanwezigheid van AZG en de fundamentele steun van lokale partners zijn dus een reddingslijn voor de bevolking die tussen twee vuren gevangen zit.