Opgelet voor het tekort aan gezondheidswerkers
Het gebrek aan medisch personeel in zuidelijk Afrika zet de hoognoodzakelijke zorg voor mensen met HIV/aids op de helling.
“In het district Thyolo, in Malawi, houdt een verpleegster 400 patiënten in leven door hun behandeling op te volgen, maar haar basissalaris is nauwelijks 3 dollar”, legt Dr. Moses Massaquoi uit, medisch coördinator voor Artsen Zonder Grenzen (AZG) in Malawi. “Het is onverdraaglijk om regeringen en internationale geldschieters te horen zeggen dat het niet houdbaar is haar loon op te trekken, ook al is ze maandelijks verantwoordelijk voor de geneesmiddelen van haar patiënten, ter waarde van 7.500 dollar. Donors die bereid zijn om te helpen betalen voor de geneesmiddelen, moeten ook manieren vinden om terugkerende kosten te dekken, zoals de salarissen van gezondheidswerkers.”
Een geschatte 70 procent van de mensen die een aidsremmende behandeling nodig heeft, krijgt die nog steeds niet. En het groeiend aantal mensen dat wel met de behandeling is begonnen, vormt een toenemende druk op het bestaande gezondheidspersoneel. Zij hebben weinig tijd voor het leveren van een degelijke behandeling en het opvolgen van hun vele patiënten, wat kan leiden tot mindere zorgkwaliteit en onderbreking van de behandeling, wanneer de patiënten ontmoedigd geraken door de lange wachttijden bij de consultaties.
AZG en andere organisaties hebben pilootprojecten opgestart die beter gebruik willen maken van het bestaande gezondheidspersoneel, meer bepaald in landelijke gebieden. Dankzij opleidingen en een aangepaste ondersteuning kunnen verpleegkundigen en niet-medisch personeel meer patiënten aan, zonder de kwaliteit en de continuïteit van de HIV/aidszorg te compromitteren.
Tijdens de 17de Internationale Aidsconferentie in Mexico City zal AZG via bestaande gegevens aantonen dat een dergelijke “taakverschuiving” een veel snellere verspreiding van de aidsremmende behandeling toestond in Malawi, Lesotho, Zuid-Afrika en Rwanda, zonder verlies van kwaliteitszorg. Toch is deze taakverschuiving geen oplossing voor het tekort aan gezondheidswerkers. Het is geen plaatsvervanger voor concrete actie om de fundamentele personeelsproblemen aan te pakken die de gezondheidszorg ondermijnen.
Lage lonen, slechte werkomstandigheden en een gebrek aan steun en leiding zijn slechts enkele van de redenen waarom blijven werken én kwaliteitszorg leveren steeds onhoudbaarder wordt voor veel gezondheidspersoneel. Initiatieven van beleidsmakers en geldschieters om de “brain drain” of hersenvlucht van gezondheidswerkers naar rijkere landen op lange termijn te verminderen, kan de huidige crisis niet oplossen. Het behouden van de gezondheidswerkers die nu in de ziekenhuizen en gezondheidsposten aan de slag zijn, en het aantrekken van aanvullend personeel zou de grootste prioriteit moeten vormen.
“Het is frustrerend om te zien hoe mensen steeds zieker worden – en soms zelfs sterven – terwijl ze weken en zelfs maanden moeten wachten voor ze kunnen behandeld worden, gewoon omdat er niet voldoende personeel voorhanden is”, zegt dokter Mit Philips van AZG. “Overwerkt, onderbetaald en ondergewaardeerd, worden gezondheidswerkers in zuidelijk Afrika steeds schaarser, en dat net terwijl het aantal HIV-patiënten toeneemt. Aidsremmers zijn misschien beschikbaar in steeds meer ziekenhuizen en gezondheidsposten, maar zonder de mensen om de behandeling toe te dienen, zal de dodelijke kloof alleen maar groter worden.”
De recente beslissing van het Wereldfonds ter bestrijding van Aids, Tuberculose en Malaria om financiering te voorzien voor het versterken van gezondheidssystemen is een stap in de goede richting. Landen zouden deze extra financiering moeten gebruiken om gezondheidswerkers die rechtstreeks betrokken zijn bij de patiëntenzorg te behouden en te versterken. Beperkingen op uitgaven voor lonen en werkkrachten door nationale en internationale financiële instellingen moeten ook opgeheven worden, anders zal de aanwerving van extra gezondheidspersoneel evenals de loontoename blijvend beperkt worden, zelfs met aanvullend internationaal geld.