Nieuwe wet plaatst rechten patiënt voor patentbescherming

De Kenya Coalition for Access to Essential Medecines - een platform van aids-patiënten en ngo's, waaronder Artsen Zonder Grenzen (AZG) - juicht de goedkeuring in Kenia van de nieuwe wet op het intellectueel eigendom (Industrial Property Bill 2001) toe. De nieuwe wet betekent een triomf van de rechten van de patiënt op de bescherming van patenten. De beslissing is een mijlpaal voor de ontwikkelingslanden aangezien ze Kenia toelaat om beter betaalbare geneesmiddelen voor HIV/aids en andere ziekten in te voeren of te produceren.

"Eerst heeft de farmaceutische industrie het onderspit moeten delven in de gerechtshoven van Zuid-Afrika en nu heeft ook het Keniaanse Parlement de rechten van patiënten laten primeren op economische belangen", verklaart Indra Van Gisbergen, advocate en campagnevoerder voor AZG. Ze leidt de campagne voor een betere toegang tot basisgeneesmiddelen in Kenia. "De strijd voor betaalbare aids-geneesmiddelen is gewonnen in het parlement. Nu moet ook de overheid de moed hebben om deze wet in praktijk om te zetten en dwanglicenties te gebruiken om betaalbare, generische geneesmiddelen in te voeren."
Na meer dan een jaar van gesprekken met diverse belanghebbenden en deskundigen, en ondanks de druk van de farmaceutische industrie om de wet te ondergraven, heeft het parlement unaniem de nieuwe wet goedgekeurd. Het gaat om een sterke wet die in grote mate beantwoordt aan de TRIPS-akkoorden van de Wereldhandelsorganisatie, waaronder de aanbevolen 'voorzieningen' zoals parallelle import, dwanglicenties en de 'Bolar'-voorziening die generische producenten toelaat de nodige testen en registratieprocedures uit te voeren om de productie meteen op gang te kunnen brengen wanneer het patent verstrijkt. De nieuwe wet vermeldt specifiek de hoge prijs van geneesmiddelen als een grond om dwanglicenties toe te kennen.
De deadline voor de ontwikkellings- en onderontwikkelde landen om hun wetgevingen in overeenstemming te brengen met TRIPS is respectievelijk 2000 en 2006. Kenia en Zuid-Afrika hebben een precedent geschapen voor ontwikkelingslanden om weerwerk te bieden aan de industrie en de moed te hebben om de aanbevolen 'veiligheidsvoorzieningen' in hun wetgeving op te nemen. Om competitieve prijzen te verzekeren en betaalbare geneesmiddelen mogelijk te maken voor degenen die ze het meeste nodig hebben, is het de uitdaging voor alle ontwikkelingslanden - waaronder Kenia en Zuid-Afrika - om zo snel mogelijk dwanglicenties uit te geven voor de invoer en productie van generische geneesmiddelen voor aids/HIV en andere infectieziekten.
In Kenia zouden naar schatting 2,3 miljoen volwassenen besmet zijn met HIV en dagelijks 700 mensen sterven aan HIV-gerelateerde infecties. HIV-besmetting betekent een chronische ziekte in Europa en de Verenigde Staten waar patiënten worden behandeld en het sterftecijfer met 80% is teruggedrongen. In Afrika daarentegen is het een dodelijke plaag. Eén van de hoofdoorzaken dat mensen blijven sterven aan aids is dat antiretroviralen (ARVs) en andere basisgeneesmiddelen te duur zijn. Amper 1.000 à 20000 mensen zouden een behandeling ondergaan in Kenia.