Mentale gezondheidszorg na aardbeving
Interview met Marlene Lee, AZG-verantwoordelijke voor mentale gezondheid, momenteel aan het werk in de Chinese provincie Sichuan.
Veel overlevenden van de aardbeving in Sichuan hebben niet alleen hun huizen en hun bezittingen verloren, maar ook hun vrienden en/of familie. Velen zijn nog in shock door de vreselijke ervaring van de ramp en hebben duidelijk nood aan psycologische ondersteuning. Momenteel is een team van vier psychologen en een sociaal werker aan het werk op twee locaties: Long Men Shan, in de stad Pengzhou, en Hanwang, in de stad Mianzhu, waar mensen die dakloos werden door de aardbeving in tijdelijke kampen zijn ondergebracht.
Enkele dagen geleden spraken we met Marlene Lee, een van de psychologen die mentale gezondheidszorg bieden aan de overlevenden, over haar ervaringen in Sichuan.
Welk soort mentale problemen heb je gezien in Sichuan als gevolg van de aardbeving?
We zien een brede waaier aan emotionele, gedragsmatige en cognitieve reacties die verschillen naargelang de afstand tot de ramp. Bij de mensen die zwaargewond raakten, hun huizen kwijt zijn, en familieleden of vrienden verloren, zien we veel signalen van hulpeloosheid en hopeloosheid, wanhoop, zorgen over de toekomst en hun fysieke gezondheid. Bij mensen die slechts lichtgewond raakten, in gebieden waar de huizen en gebouwen nog intact zijn, en die geen familie of vrienden verloren zijn, zien we vrij veel psychosomatische klachten, waaronder slaapproblemen, verlies van eetlust, misselijkheid en hoofdpijn. Veel mensen zeggen ook dat ze last hebben van nachtmerries, zenuwachtigheid, angst, overgevoeligheid en ongerustheid over de naschokken.
Kun je voorbeelden geven van ernstige psychologische reacties na de aardbeving?
Persoonlijk, als psycholoog, vind ik wanhoop erg moeilijk om te zien bij een patiënt. Ik herinner me een 102 jaar oude opa in een van de vluchtelingenkampen. Het is hard om 102 jaar oud te worden en je achterkleinkinderen te overleven. Bij de aardbeving verloor hij al zijn achterkleinkinderen en verschillende van zijn eigen kinderen. Hij kon niet stoppen met huilen. Wanneer je zo oud bent, vraag je je af wat de toekomst zal brengen, en hoe het mogelijk is dat je deze ramp hebt overleefd, omdat je volgens jezelf “nutteloos” bent, terwijl je achterkleinkinderen en zoveel anderen nog een toekomst voor zich hadden.
Zijn er binnen de twee groepen van slachtoffers die je beschrijft nog specifieke groepen die dringend mentale zorg nodig hebben?
Er zijn verschillende kwetsbare groepen na elke grote ramp. Een duidelijke groep vormen de jonge kinderen, zeker diegene die wees zijn geworden of te maken kregen met de dood en verwondingen. Ook de ouderen zijn kwetsbaar en dreigen soms verwaarloosd te worden. Een derde groep bestaat uit mensen die een geliefde hebben verloren. Het is erg moeilijk voor ouders van een dood of vermist kind, zeker gezien de Chinese één-kind-politiek. Daarnaast kunnen ook hulpverleners psychologische ondersteuning gebruiken. Hier in Sichuan was een groot aantal hulpverleners betrokken bij de zoek- en reddingswerken en de medische zorg voor de slachtoffers. Omdat ze zoveel te maken kregen met de dood en verwondingen, hebben deze hulpverleners zowel nu als op langere termijn psychologische ondersteuning nodig.
Wat heeft AZG gedaan om de dringende noden te lenigen na de aardbeving?
We waren betrokken bij vele verschillende activiteiten net na de aardbeving en ons werk hing af van het stadium van de situatie na de ramp. Onze kernactiviteiten waren evaluaties van de mentale gezondheid in ziekenhuizen en in ontheemdenkampen; klinische en onderzoeksondersteuning aan het West China Ziekenhuis; psychologische ondersteuning aan slachtoffers in twee ziekenhuizen; een basisopleiding psychologische zorg aan medisch personeel in dezelfde ziekenhuizen. In enkele gemeenschappen hebben we ook psycho-educatie gegeven over de te verwachten reacties na een aardbeving en zelfhulpstrategieën om ermee om te gaan.
Hebt u tijdens de consultaties vastgesteld welke factoren gunstig zijn voor de patiënten?
Ik heb de sterke gemeenschapsband gezien en de solidariteit tussen de mensen, de steun die ze elkaar geven, niet alleen binnen de familie, maar binnen de hele gemeenschap. De bewoners van de dorpen die hun medebewoners helpen, zeggen ons “Het zijn harde tijden voor ons, maar we slaan ons erdoor. Andere mensen in het andere dorp hebben jullie hulp meer nodig dan wij.” Er is een sterk hulpsysteem aanwezig in het sociale weefsel. Aangezien sociale ondersteuning een goede indicatie is voor het herstel van een trauma, geloof ik dat dit een sterke beschermende factor vormt voor de Chinezen.