Artsen Zonder Grenzen is in oktober 2022 – voor het eerst ooit – officieel gestart met medische activiteiten in Kiribati, een eilandengroep in de Stille Oceaan. Een klein team – met een kinderarts, een verloskundige en een huisarts, ondersteunt het ministerie van Gezondheid om de zorg voor moeders en pasgeborenen te verbeteren.
Kiribati bestaat uit 32 atollen, uitgestrekt over een oppervlakte van 811 km², middenin een reusachtig stuk oceaan tussen Australië en Hawaï. Het is er fascinerend, mooi … en druk. De helft van de totale bevolking woont in de hoofdstad, South Tarawa. Het hoofdeiland van de groep kan nauwelijks al haar inwoners herbergen. Het hoge geboortecijfer op het eiland en steeds meer migratie vanuit de kleinere eilanden zorgen voor overbevolking op South Tarawa. Als gevolg daarvan duiken steeds meer gezondheids- en milieuproblemen op.
"Kiribati heeft een van de hoogste ziektelasten ter wereld, waaronder de hoogste incidentie van lepra, en één van de hoogste van tuberculose en diabetes. Tegelijkertijd hebben de inwoners van Kiribati een zeer lage toegang tot primaire gezondheidszorg. Er zijn hier duidelijke behoeften waarin niet wordt voorzien," zegt Alison Jones, medisch coördinator van AZG voor Kiribati.
Bovendien nemen effecten van klimaatverandering zienderogen toe. Kiribati is één van de meest klimaatgevoelige plaatsen op aarde. Door de stijging van het zeepeil, verliest elk van de eilandjes grote stukken land. Bij volle maan, worden huizen en wegen aan de kustlijn overspoeld. Vruchtbare landbouwgronden of waterbronnen worden door het stijgende zeewater vervuild en ook de kustvisserij wordt getroffen. Dit alles heeft een enorme impact op de voedselvoorziening in Kiribati.
Samen met de voedselonzekerheid, stijgen ook de voedselprijzen. Naar schatting zal Kiribati tegen 2030 50% meer voedsel nodig hebben om aan de groeiende vraag te voldoen. Nu al zou ongeveer 25% van de kinderen onder de vijf jaar op de eilanden met ondergewicht kampen. Ondervoeding (of te eenzijdige voeding) zorgt vooral bij kinderen voor minder weerbaarheid tegen ziektes.
Maar de voedselonzekerheid heeft nog een tweede (verborgen) effect. Steeds minder gezinnen kunnen de weinige groenten en fruit op de eilanden nog betalen en vervangen deze gezonde, evenwichtige maaltijden noodgedwongen door witte rijst of gesuikerde frisdranken. De diabetescijfers in Kiribati zijn hoog en nemen elke dag toe: van de vrouwen tussen 45 en 69 jaar heeft meer dan 44% diabetes.
75% van de sterfgevallen in dit gebied van de Stille Oceaan is te wijten aan niet-overdraagbare ziektes als diabetes of ondervoeding. Deze niet-overdraagbare ziektes worden nu erkend als de belangrijkste oorzaak van gezondheidsproblemen in Kiribati.
"Diabetes bij zwangere vrouwen houdt een groot risico in voor moeders en baby's, die toegang nodig hebben tot gespecialiseerde zorg tijdens de bevalling en na de geboorte", waarschuwt verloskundige Sandra Sedlmaier-Ouattara. "Onze activiteiten in de primaire gezondheidsklinieken omvatten het verbeteren van de prenatale zorg in het algemeen, met extra aandacht voor de vroege opsporing van diabetes en hypertensie. We ondersteunen ook de bevalling en de neonatale zorg in het Zuid-Kiribati ziekenhuis.”
"Om op lange termijn een duurzaam effect te hebben, zijn onze activiteiten gericht op het opleiden en begeleiden van onze collega's vroedvrouwen, verpleegkundigen en artsen", zegt Sandra. AZG zal ook investeren in de infrastructuur van het ziekenhuis op Tabiteuea North. We zetten hierbij vooral in op hernieuwbare energie en veilig water- en afvalbeheer.
"Op Kiribati zie je een botsing van planetaire gezondheid en niet-overdraagbare ziekten die nergens anders ter wereld te zien is", zegt dokter Lachlan McIver, specialist tropische ziekten en planetaire gezondheid van Artsen Zonder Grenzen. McIver noemt de kleine eilandstaten de "kanaries in de kolenmijn van de klimaatverandering". Pioniers als het ware voor wat in de rest van de wereld staat te wachten.
De eilanden in de Stille Oceaan behoren tot de meest klimaatgevoelige plaatsen op aarde. Kiribati toont de rest van de wereld enkele van de meest tastbare gevolgen van de klimaatverandering tot nu toe. We moeten nú samen in actie schieten voor de gezondheid van de planeet en de hele mensheid.
