Kijk uit: Diarree!

Het begon allemaal op een kerkhof. Een niet erg bemoedigend gegeven voor een team van medische hulpverleners. Maar de vaststelling dat plots meer mensen werden begraven in het kamp Kalma in het zuiden van Darfur, heeft later levens kunnen redden. Ondermeer door het behandelingsproject voor diarree van AZG.

Wanneer je gezondheidszorg wil verlenen aan een grote groep mensen die huizen en dorpen moesten ontvluchten als gevolg van een conflict, is het verkrijgen van informatie over hun gezondheidstoestand de eerste bekommernis. Om de ziekenhuizen te helpen bij het bestrijden van epidemieën, wordt een beroep gedaan op thuisbezoekers of welzijnswerkers. Maar om de meest zorgwekkende ontwikkelingen beter te controleren, heeft AZG zeven “grafbewakers” in Kalma. Zij zijn op de hoogte van elke nieuwe begrafenis, en zoeken uit waaraan de persoon overleed.

Rond eind februari merkten ze iets eigenaardigs. “We zagen veel begrafenissen en nieuwe graven,” vertelt Omar Mohammed, de teamleider. “Volgens de bevolking was diarree de oorzaak. Ze waren bang dat de ziekte zich zou verspreiden.”

Het aantal doden verdubbelde tot 72. Toen dit getal werden vergeleken met die van de welzijnswerkers en plaatselijke gemeenschapsleiders, de sjeiks, bleek dat het internationaal aanvaarde niveau voor een medische noodsituatie duidelijk was overstegen.
De klinieken voor basisgezondheidszorg van AZG in de kampen hadden enorm veel patiënten te verwerken. Hun dagelijkse aantekeningen toonden eveneens een verandering aan, die nog werd bevestigd door de voedingscentra die extra voorraden nodig hadden – wat een niet ongewoon bijeffect is van een diarree-epidemie.
In een van de uithoeken van het kamp, dat zo’n 100.000 personen huisvest, had AZG net een behandelingscentrum voor diarree opgezet. Door het watertekort in het kamp was er een lokale epidemie uitgebroken, en die was het personeel van de hoofdkliniek niet ontgaan. Het team probeerde een op maat gemaakte behandeling uit: ze installeerden een gespecialiseerde kliniek waar personen met diarree een zoutoplossing konden krijgen, waar ze naar een dokter konden gaan bij langdurige problemen of gewoon een stuk zeep konden krijgen in een poging om de overdracht te stoppen. Personen met ernstige symptomen werden met de ezelambulance overgebracht naar het hoofdgezondheidscentrum. Alles was erop gericht om de behandeling te bespoedigen en de ervaringen voor de patiënt te verbeteren. En alle activiteiten werden ondersteund door discussies over gezondheid en hygiëne in de wachtkamer.
Toen er dan ook op andere plaatsen in het kamp meer mensen aan diarree begonnen te overlijden, werd het model van het behandelingscentrum in het hele kamp overgenomen. Op vijf dagen tijd zette AZG vier bijkomende centra op en begonnen de cijfers te dalen. Toch blijft het een uitputtingsslag, volgens projectleider Christine Nass, een kinderverpleegster uit Duitsland. “Als de latrines niet worden schoongemaakt, als de kinderen de latrines niet gebruiken, als de watervoorraad te beperkt is en mensen dicht opeengepakt leven, blijft het erg moeilijk om de verspreiding van diarree tegen te gaan.”
Preventie blijft daarom een van de bezigheden in de centra. De welzijnswerkers leiden informele bijeenkomsten waar prangende vragen aan bod komen: “Op welke manier berokkent diarree schade aan je lichaam? Wat gebeurt er als je teveel water verliest? Hoe kan je je baby helpen als hij symptomen van diarree vertoont?” Zelfs de lokale sjeiks werden overgehaald om mee te werken aan het verspreiden van boodschappen van de gezondheidscentra in de moskeeën.
Toch blijft het moeilijk. Zo lukt het niet altijd de patiënten te doen begrijpen dat de oraal toe te dienen zoutoplossingen, die bij diarree altijd eerst worden voorgeschreven, moeten worden ingenomen om de symptomen te verlichten, maar dat ze deze niet zullen stoppen. Meestal kan het lichaam zichzelf herstellen en wordt de behandeling met medicijnen slechts toegepast wanneer herstel uitblijft.
Christine is niet verbaasd over de misverstanden betreffende de ziekte. Haar ervaringen op een kinderafdeling in Duitsland leerde haar dat veel dokters en verpleegkundigen daar niet op de hoogte waren van de beste manier om diarree te behandelen. “Ze gaven de patiënten vaak vreemde mengsels te drinken en verboden bepaalde voedingsmiddelen uit het dieet. Veel mensen denken dat je min of meer moet ‘verhongeren’ om het beestje in je maag te doden. Maar het is in feite erg belangrijk om genoeg voedingsmiddelen en energie te blijven innemen.”
De behandelingscentra in het kamp Kalma die Christine heeft helpen oprichten ontvangen nu meer dan 2.000 patiënten per dag. Sommigen onder hen zijn niet erg ziek en komen waarschijnlijk om meer te zeep te krijgen. Maar in de oorlog tegen diarree is een kleine veldslag gewonnen. En ook de grafbewakers zijn tevreden.
AZG biedt op verschillende manieren basisgezondheidszorg in het kamp Kalma. De polikliniek heeft een afdeling voor gezondheidszorg voor vrouwen en de activiteiten voor water- en afvalbeheer omvatten zowel chloorbehandelingen als watertoevoer voor 60.000 mensen.