Haïti: Mobiele klinieken voor mensen die vast zitten door geweld in Port-au-Prince

Kwetsbare mensen in Port-au-Prince, de hoofdstad van Haïti, zitten gevangen in een spiraal van aanhoudend geweld en onveiligheid. Verdwaalde kogels, ontvoeringen en economische onzekerheid maken deel uit van het dagelijkse leven. De mobiele klinieken van Artsen Zonder Grenzen (AZG) helpen bijna dagelijks honderden kinderen, vrouwen, mannen en ouderen die vastzitten in hun buurten.

In de eerste vier maanden van 2023 ging het om 7.781 patiënten, en om meer dan 300.000 liter drinkwater in de gebieden Delmas, Bel-Air en Bas Bel-Air, waar de mensen bijzonder getroffen zijn door geweld. Bewoners van de wijken Fort National en Poste Marchand, vaak ontheemd door het geweld, konden ook rekenen op 300.000 liter drinkwater en 607 hygiënekits.

Een humanitaire crisis

Een reeks grote politieke, sociale en economische gebeurtenissen veroorzaakten een complexe, multidimensionale humanitaire crisis. In heel Port-au-Prince, en vooral in de meest door geweld getroffen buurten, is toegang tot essentiële diensten als gezondheidszorg, geestelijke gezondheidszorg, water en sanitaire voorzieningen uitermate moeilijk. Conflicten tussen rivaliserende gewapende groepen maken het moeilijk voor mensen om vrij door de stad te bewegen, en een groot deel van de bevolking leeft in extreme onzekerheid.

De rol van mobiele klinieken

Minstens vier keer per week doet een multidisciplinair team van artsen, verpleegsters, psychologen, gezondheidspromotors, vroedvrouwen en waterspecialisten én hun materiaal de ronde in drie AZG-wagens, om patiënten te behandelen in gebieden die getroffen zijn door stedelijk geweld in het centrum van Port-au-Prince.

“In Port-au-Prince kunnen we niet zonder mobiele klinieken”, legt Michele Trainiti, hoofd van AZG in Haïti, uit. “Gezondheidsvoorzieningen in enkele van de meest door geweld getroffen buurten zijn gesloten. Deels functionerende gezondheidsstructuren zijn voor velen moeilijk bereikbaar en onbetaalbaar. Reizen is levensgevaarlijk door het geweld, onveiligheid en verdwaalde kogels, zelfs al waren de transportmogelijkheden niet zo extreem beperkt. Openbare zorginstellingen hebben bovendien regelmatige tekorten aan personeel, medicijnen en benodigdheden - dus zelfs als mensen alle hindernissen kunnen overwinnen om een gezondheidscentrum te bereiken, kunnen ze misschien niet de zorg krijgen die ze nodig hebben.

“Hoewel ze niet perfect zijn, zijn mobiele klinieken flexibel en aanpasbaar. Ze stellen ons in staat om gezondheidszorg dichter bij patiënten te brengen in delen van de stad die getroffen zijn door geweld. We kunnen daarom enkele van de barrières overwinnen waarmee mensen worden geconfronteerd bij de toegang tot gezondheidszorg”, voegt Trainiti toe.

Geestelijke, seksuele en andere gezondheidsproblemen

“Mensen ervaren en zien heel wat geweld. Dat heeft een grote weerslag op hun geestelijke gezondheid”, vertelt Camille Dormetus, psycholoog van Artsen Zonder Grenzen in de mobiele kliniek. “Het geluid van kogels, de angst om aangevallen te worden door gewapende groepen, de dood van familieleden … onze patiënten beleven een heel traumatische situatie. Veel van hen lijden aan angstgevoelens, depressies, slaapstoornissen of hypervigilantie ... en sommigen gebruikten psychoactieve stoffen om aan hun realiteit te ontsnappen."

Ook Dr. Engleed Emeran werkt samen met het team van de mobiele kliniek. "Ik zie gewoonlijk zo'n 50 tot 70 patiënten op een normale dag, meestal jonge vrouwen voor seksueel overdraagbare aandoeningen, oude vrouwen voor chronische pijn en hypertensie, en jonge kinderen met luchtweginfecties", legt Dr. Emeran uit. "De uitdaging met mobiele klinieken is dat we geen geavanceerdere diagnostische methoden kunnen gebruiken, maar voor veel mensen is het de enige manier om toegang te krijgen tot gratis gezondheidszorg en medicijnen", concludeert ze. “De noden zijn zo nijpend dat zelfs het voorzien in de meest banale behoeften essentieel is.”

In een ander deel van de kliniek behandelt een medisch team talloze gevallen van schurft, de meest voorkomende ziekte die in alle klinieken wordt gezien. Schurft is een besmettelijke huidaandoening door kleine mijten die zich in de huid nestelen en is een symptoom van onhygiënische levensomstandigheden. De ziekte komt vooral veel voor in delen van de stad waar de toegang tot water beperkt is en de sanitaire voorzieningen ontoereikend zijn.

“Via onze mobiele klinieken bieden we primaire gezondheidszorg samen met gezondheidsvoorlichting, en verwijzen we patiënten met meer gecompliceerde gevallen door naar andere gezondheidsstructuren. We bieden ook drinkwater en herstellen sanitaire voorzieningen waar deze diensten bestaan. We zijn altijd aan het kijken welke extra hulp we kunnen bieden, maar de noden zijn gewoon te groot.” concludeert Michele Trainiti, hoofd van de AZG-missie in Haïti.

Aanpassen aan veranderende behoeften

AZG moest haar mobiele klinieken opschorten van september tot december 2022, deels vanwege de Peyi Lòk (massale protesten) en deels vanwege de cholera-uitbraak die het land in zijn greep hield. Bij de start van de cholera-uitbraak reden de mobiele klinieken opnieuw uit, en zetten ze behandelingsfaciliteiten en andere gemeenschapsmaatregelen tegen de ziekte op. Artsen Zonder Grenzen behandelde tussen oktober 2022 en april 2023 meer dan 16.829 patiënten in samenwerking met de Haïtiaanse autoriteiten. Hoewel de mobiele klinieken weer operationeel zijn, doen ze dat op een moment waarop het geweld extreem hoog is, waardoor blijvende flexibiliteit een prioriteit is .

Artsen Zonder Grenzen werkt al 30 jaar in Haïti en biedt gratis kwaliteitsvolle medische zorg aan alle Haïtiaanse mensen, en blijft ons inzetten voor haar steun. In 2022 voerden onze mobiele teams 17.800 raadplegingen uit.