Geestelijke gezondheidszorg voor ontheemden in Beiroet

Sinds het begin van het conflict in Libanon zijn honderdduizenden mensen hun huizen kwijtgeraakt en op de vlucht geslagen naar gebieden die hopelijk minder gevaarlijk zijn. Alleen al in Beiroet hebben meer dan 100.000 ontheemde mensen hun toevlucht genomen in scholen en parken, stadia en parkeerplaatsen. Twee mobiele teams van AZG zijn inmiddels in een aantal ontheemdenkampen naast de basisgezondheidszorg ook begonnen met geestelijke ondersteuning.

De Libanese psychologe Marie Adèle Salem legt uit hoe zij een begin heeft gemaakt met geestelijke gezondheidszorg in het Safa-stadion in West-Beiroet, waar zo'n 250 mensen uit Zuid-Libanon en de zuidelijke buitenwijken van de hoofdstad zich hebben verzameld.
Veel kinderen hebben beschietingen, bombardementen en geweld meegemaakt. Hoe grijpt dit alles hen aan?
Ze zijn nog altijd erg bang. Meestal slapen ze slecht, niet alleen door wat ze hebben meegemaakt maar ook vanwege het constante lawaai hier in het centrum, wat hen nog zenuwachtiger maakt. Je kunt ook zien dat ze hyperactief en overmatig agressief zijn. De kleinste vechtpartij brengt hen al aan het huilen, en dat is niet normaal. Andere typische symptomen van stress die we bij zowel kinderen als volwassenen zien zijn hoofdpijn, trillende handen, hartkloppingen of buikpijn.
Ik kan me voorstellen dat je de mensen hier niet individueel kunt behandelen. Wat zijn de mogelijkheden in de huidige omstandigheden?
Wij verstrekken psychologische eerste hulp. Het doel is om kinderen en volwassenen van hun spanningen te ontdoen met heel eenvoudige methoden zoals ademhalings- en ontspanningsoefeningen. Wij helpen de mensen hun normale dagelijkse activiteiten te hervatten. Ook passen we bepaalde technieken van cognitieve gedragstherapie toe, waar de mensen leren hoezeer hun lichamelijke spanning samenhangt met hun traumatische ervaring - en hoe zij er zelf mee kunnen omgaan.
Verder hebben we groepssessies waarbij een of meerdere families samen bespreken met welke problemen en angsten zij te kampen hebben. Meestal is luisteren en het uitwisselen van ervaringen een belangrijke eerste stap die als een enorme steun wordt ervaren. Bovendien verstrekt een AZG-psycholoog verzorging en medicijnen aan diegenen die al aan chronische geestelijke ziekten zoals chronische depressie of psychoses lijden.
Gebruiken jullie een specifieke aanpak voor kinderen?
We werken momenteel aan een speciaal programma dat de komende dagen zal aanvangen. De kinderen hebben hier niets te doen, ze hebben geen speelgoed en ze gaan niet naar school. Daarom brengen wij hen speelgoed en stimuleren we de leden uit de gemeenschap om met de kinderen te spelen en te communiceren. Sommige kinderen met ernstiger tekenen van emotionele spanning worden behandeld tijdens consultaties met de psychologen van AZG.
Hoe ontwikkelen stresssymptomen zich als ze niet worden behandeld?
Wij maken ons ernstig zorgen dat mensen die met extra veel verdriet kampen, chronische psychiatrische stoornissen zouden kunnen ontwikkelen. Daarom zijn wij ervan overtuigd dat onze activiteiten in deze noodfase ook op middellange en lange termijn van belang zijn. Als we deze mensen nu ondersteunen, verwachten wij op langere termijn de psychologische consequenties te kunnen vermijden van de trauma's die zij hebben beleefd of gezien.