Er moet een einde komen aan de langdurige detentie van meer dan 2.500 mensen in Litouwen
Meer dan 2.500 asielzoekers en migranten worden nog steeds in onmenselijke omstandigheden vastgehouden in Litouwen, 9 maanden nadat ze vanuit Wit-Rusland de grens overstaken. Artsen Zonder Grenzen maakt zich ernstig zorgen over de gevolgen van langdurige detentie op de geestelijke gezondheid van asielzoekers en migranten. Daarom roepen we de Litouwse autoriteiten op om onmiddellijk een einde te maken aan willekeurige detentie.
Geen toegang tot een eerlijke asielprocedure
"De teams van Artsen Zonder Grenzen waren getuige van de fysieke en mentale gezondheidsproblemen als gevolg van detentie", zegt Georgina Brown, landverantwoordelijke van Artsen Zonder Grenzen in Litouwen. "Mensen hebben geen toegang tot een eerlijke asielprocedure en er is geen gespecialiseerde ondersteuning voor psychiatrische stoornissen of overlevenden van marteling en seksueel geweld. Er moet onmiddellijk een einde komen aan langdurige, willekeurige detentie van migranten en asielzoekers in Litouwen. Alle asielaanvragen moeten zo snel mogelijk eerlijk worden beoordeeld."
Angst voor vervolging en de dood
Artsen Zonder Grenzen biedt geestelijke- en medische gezondheidszorg in twee detentiecentra in Litouwen. Men houdt mensen maandenlang vast zonder dat ze weten wanneer ze worden vrijgelaten. De meesten werden in 2021 opgenomen, na een sterke toename van het aantal nieuwkomers uit Irak, Congo, Syrië, Kameroen en Afghanistan die vanuit Wit-Rusland probeerden over te steken naar Polen, Litouwen en Letland. Velen vertrouwden de teams van Artsen Zonder Grenzen toe dat ze vervolging of de dood vrezen als ze naar hun land terugkeren.
Angst door de detentieomstandigheden
Het EU-migratiebeleid, gericht op het beperken van migratie en het uitbreiden van detentie, heeft een nefaste invloed op de geestelijke gezondheid en het welzijn van mensen. Tussen januari en maart 2022 behandelden de psychologen van Artsen Zonder Grenzen 98 patiënten, onder wie 60 procent angstgerelateerde klachten vertoonde. De meerderheid van deze patiënten verklaarde dat hun angst verband hield met de detentieomstandigheden. Ook onzekerheid en beperkte toegang tot rechtsbijstand zijn belangrijke stressfactoren. "Ik wil weten wat onze toekomst is", vertelde een gedetineerde man in Kybartai aan Artsen Zonder Grenzen "We zitten in de val." Een andere gedetineerde vertelde ons dat hij verschillende keren probeerde zelfmoord te plegen, zonder succes.
Vernedering en geweld door bewakers
De detentieomstandigheden zijn ontoereikend om te voldoen aan de gezondheids- en beschermingsbehoeften van mensen die veiligheid zoeken. Velen vertellen ons ook over vernederingen en geweld door de bewakers die de twee detentiefaciliteiten beheren waar Artsen Zonder Grenzen werkt. In maart was een verpleegkundige van Artsen Zonder Grenzen er getuige van hoe een ambtenaar van de nationale grenswacht een psychiatrische patiënt met geweld op de grond wierp en in de boeien sloeg, waarna ze hem naar een isoleercel brachten. "Hij werd in isolatie gezet", zei de verpleegkundige van Artsen Zonder Grenzen. "Ik vroeg om zijn cel binnen te mogen, maar ze weigerden de toegang. In zijn cel lag een scherp voorwerp. Hij verwondde zichzelf toen hij terugkwam.”
Er is ook sprake van seksueel geweld
Onlangs verleenden medewerkers van Artsen Zonder Grenzen psychologische hulp aan 3 mensen die seksueel misbruikt werden tijdens hun detentie. Dit geval meldde de lokale media. Artsen Zonder Grenzen pleitte voor hun overplaatsing naar een geschikter centrum. Het proces verliep moeizaam en nam meer dan twee weken in beslag.
Hoeveel mensen ondersteunde Artsen Zonder Grenzen?
Er zijn momenteel geen alternatieven voor detentie voor personen die als bijzonder kwetsbaar worden beschouwd. Tussen januari en maart 2022 voerden de teams van Artsen Zonder Grenzen 2.636 consulten uit waaronder 50 mensen die in hun land van herkomst, voordat ze vluchtten, te maken hadden met marteling of seksueel en gendergerelateerd geweld. Onze teams identificeerden mensen die recht hadden op bescherming en verwees hen door naar de UNHCR, onder wie psychiatrische patiënten die geen passende zorg krijgen.
Wij pleitten voor een einde aan willekeurige en langdurige detentie
Artsen Zonder Grenzen roept op om een einde te maken aan de willekeurige en langdurige detentie van asielzoekers en migranten in Litouwen. Alle mensen die Litouwen rondtrekken moeten bescherming genieten. Bovendien moeten er dringend alternatieven voor detentie worden geboden. Als de detentie wordt voortgezet, zullen de mishandeling, het geweld en de geestelijke gezondheidsproblemen in de detentiecentra alleen maar verergeren.
In september 2021 verleende Artsen Zonder Grenzen aanvankelijk psychologische steun, de gezondheid bevorderd en hulpgoederen uitgedeeld in 9 opvangcentra aan de grens in Litouwen. Sinds januari 2022 verlenen we er eerstelijnsgezondheidszorg en psychologische ondersteuning in 2 detentiecentra. Tussen januari en maart 2022 voerden de teams van Artsen Zonder Grenzen 2.636 consulten uit. Het merendeel betrof psychologische eerste hulp en psychosomatische. Onze teams voor geestelijke gezondheidszorg gaven 214 counselingsessies aan 98 personen.