Einde project ziekenhuis Sevan

Artsen Zonder Grenzen (AZG) zet een punt achter haar psychosociale project in het psychiatrisch ziekenhuis van Sevan, zestig kilometer ten noorden van de hoofdstad Yerevan. Tegen eind juni zullen alle AZG-medewerkers het hospitaal verlaten hebben.

Artsen Zonder Grenzen begon in mei 1998 in het ziekenhuis te werken, met als doel de verzorging en levensomstandigheden van patiënten te verbeteren en de periode van hospitalisatie te verkorten. AZG zal zich voortaan meer concentreren op de opvolging van patiënten in poliklinieken. Het verbeteren van de dienstverlening voor niet-opgenomen patiënten zou de onnodige verwijzing naar psychiatrische ziekenhuizen moeten voorkomen.
AZG helpt deze zomer wel nog met bouwwerken aan het ziekenhuis: een nieuw dak voor de keuken, een isolatie-eenheid voor patiënten met besmettelijke ziekten en een nieuwe psychosociale afdeling voor consultaties en groepstherapieën.

Drie jaar geleden

Toen AZG voor het eerst voet in het ziekenhuis van Sevan zette, drie jaar geleden, was het team geschokt. "De hygiënische omstandigheden waren betreurenswaardig, en vele patiënten leden aan ondervoeding", vertelt Sophie Muselle, AZG-psychologe in Sevan. "De verpleegsters liepen rond met stokken en mepten af en toe eens op de patiënten. De meest voorkomende vormen van mishandeling waren uitsluiting, stigmatisering en volledige onverschilligheid. Het personeel had geen enkel menselijk contact met de patiënten en behandelde hen als vreemde dieren of als voorwerpen."
In de afdelingen sloften de patiënten eindeloze rondjes terwijl de verpleging en de psychiaters koffie zaten te drinken in aparte kamers. Een aanval van hysterie of storend gedrag werden snel "opgelost": met fysiek geweld of door de enige bestaande behandeling: buitensporige dosissen medicijnen. Er was geen opvolging van de gevallen, en medische rapporten waren onvolledig of onbestaand. "De patiënten werden hier niet behandeld", zegt Leila Wolteche, een andere psychologe. "Ze isoleerden hen gewoon van de gemeenschap. Dit was een strakke, gevangenisachtige instelling, afgesneden van de buitenwereld."

Interventie AZG

AZG organiseerde workshops waarin patiënten activiteiten konden uitoefenen zoals dansen, theater, schilderen en beeldhouwen. De AZG-teams weidden het ziekenhuispersoneel in in ergotherapietechnieken en leerden hen hoe ze op een psychologisch verantwoorde manier met patiënten konden omgaan. "Ontspanningskamers" werden ingericht in elk van de negen afdelingen, en psychologische activiteiten werden geïntroduceerd.
Om de herintegratie van de patiënten in de gemeenschap te vergemakkelijken, spande AZG zich in om de banden tussen familie en patiënt te herstellen en te versterken. Voordien werd de familie enkel gecontacteerd bij overlijden, erge ziekte of druk van het ziekenhuis om een patiënt vrij te laten. Nu nodigt het personeel de familie ook uit om leuke momenten met de patiënten te delen en kennis te maken met hun dagelijkse leven: door theatervoorstellingen of opendeurdagen te organiseren, of tijdens feestdagen op bezoek te komen. AZG licht de families ook in over psychiatrische ziekten en moedigt hen aan om vragen te stellen aan het personeel.
Voor de meerderheid van het personeel is werken in het ziekenhuis van Sevan geen roeping. Ze ontvangen 15 à 20 dollar per maand, soms met zes maanden vertraging. De motivatie van het personeel om haar werkmethode te veranderen, was dan ook een van AZG's eerste hindernissen. "Ze zagen ons bovendien als "patiëntbeschermers". En dat namen ze ons kwalijk", vertelt Karine Gevorgyan, een Armeense psychologe die in Sevan voor AZG werkt. Maar na verloop van tijd leerde het personeel het programma te appreciëren, en begrepen ze hun eigen cruciale rol. Het ziekenhuis nam ook twee nieuwe psychologen in dienst, en AZG hielp met de opleiding en controle van individuele psychologische consultaties.
De blijvende impact van het werk van AZG in Sevan zal veel afhangen van het engagement van het personeel. De vooruitzichten lijken voorlopig alvast positief.