Ebola: 4 dingen die je moet weten over hoe we reageren op de epidemie in Kasaï

Maria Mashako: Meer dan een maand nadat de epidemie werd gemeld, lijkt de situatie onder controle te zijn. In een maand tijd zijn er ongeveer vijftig gevallen bevestigd, maar sinds eind september zijn er geen nieuwe gevallen meer bijgekomen. Dankzij de door de autoriteiten ingestelde surveillance worden nu veel verdachte gevallen geïdentificeerd, maar het aantal nieuwe positieve patiënten dat moet worden behandeld, is gedaald: op 14 oktober was er nog maar één bevestigde patiënt in het behandelcentrum van Bulapé en een vijftiental zogenaamde ‘verdachte’ patiënten die op de uitslag van hun tests wachtten.

MM: We hebben ons gefocust op de medische zorg voor de patiënten en het opzetten van zorg- en isolatiefaciliteiten. Zodra de epidemie bevestigd was, hebben we een team gestuurd om het algemene referentieziekenhuis van Bulape te ondersteunen, waar al meerdere patiënten en zorgverleners aan de ziekte waren overleden. We hebben daar met spoed maatregelen genomen om infecties te verminderen, het patiëntencircuit gereorganiseerd, medische apparatuur en beschermingsmiddelen geleverd en het personeel getraind in preventie, infectiebeheersing en symptomatische zorg.

Tegelijkertijd hebben we, samen met het ministerie van Volksgezondheid en de WHO, een tijdelijk ebolabehandelingscentrum opgezet op het terrein van het ziekenhuis om de eerste patiënten buiten de muren van deze instelling op te vangen.

Helaas waren er al veel doden gevallen voordat de behandeling en de respons op de epidemie op gang kwamen. Door de komst van de teams ter plaatse, de versterking van de ziekenhuiszorg en het gebruik van specifieke behandelingen kon het sterftecijfer worden teruggedrongen. Maar uiteindelijk zijn meer dan 40 mensen omgekomen, onder wie ongeveer 30 die positief waren getest.

Naast de ondersteuning van het ziekenhuis en vervolgens het tijdelijke behandelcentrum, hebben we ook een isolatiecentrum gebouwd en beheerd in Mpianga, een van de getroffen gebieden, en samen met de WHO en het ministerie van Volksgezondheid een beter aangepast en efficiënter behandelcentrum opgezet in Bulape. Dit centrum heeft 32 bedden: 16 voor bevestigde patiënten en 16 voor verdachte patiënten. De eerste patiënten werden er op 10 oktober onder optimale omstandigheden opgenomen.

De grootste uitdaging was verreweg de logistiek. Bulape, het epicentrum van de epidemie, is een afgelegen gebied dat over de weg buitengewoon moeilijk bereikbaar is. We waren dus aangewezen op luchtvervoer, met name helikopters. Er waren enorm veel essentiële zaken die moesten worden aangevoerd, maar er waren weinig mogelijkheden om dat te doen. Deze moeilijkheden hadden een aanzienlijke invloed op de snelle inzet van personeel, apparatuur, vaccins en behandelingen. Toen we aankwamen, ontbrak er ter plaatse echter van alles. Alleen al om het ziekenhuis van water te voorzien, moesten we 1,5 kilometer aan leidingen leggen. En het aantal doden dat er voor onze aankomst was gevallen, had voor paniek gezorgd, waardoor veel patiënten uit het ziekenhuis waren weggelopen.

De eerste dagen van de respons waren dus erg moeilijk. Gelukkig kwam de gemeenschap, toen de teams van het ministerie, AZG en de WHO eenmaal ter plaatse waren, massaal in actie om de respons op te zetten. Het vertrouwen keerde terug, de patiënten die waren gevlucht kwamen ook terug en de gemeenschap speelde een essentiële rol bij de bouw van het nieuwe behandelcentrum door de materialen met de hand te vervoeren om de werkzaamheden te versnellen. Dankzij hun actieve deelname kon de structuur worden voltooid. Hun inzet was echt doorslaggevend.

Op korte termijn moeten de verschillende partners die bij de respons betrokken zijn, doorgaan met de uitvoering van de activiteiten van de verschillende pijlers en daarbij extra waakzaam zijn: surveillance, vaccinatie, behandeling, opvolging van contactgevallen, enz. De ontwikkelingen op dit vlak zullen bepalend zijn voor de volgende stappen. Het goede nieuws is dat deze respons op lokaal niveau een verbetering van de capaciteiten en middelen om ebola en andere epidemische ziekten op te sporen en aan te pakken, beter opgeleid personeel en sterkere noodplannen zal opleveren.

Meer structureel gezien herinnert deze epidemie ons ook aan een tweede belangrijke prioriteit: we moeten ons niet alleen richten op de bestrijding van het ebolavirus, maar ook het gezondheidszorgsysteem als geheel versterken. In het getroffen gebied is logischerwijs alles in het werk gesteld om de epidemie te stoppen, maar het ziekenhuis en de gezondheidscentra hebben moeite om de meest voorkomende aandoeningen te behandelen. De ervaring leert dat we ons na ebola moeten voorbereiden met een algemeen gezondheidszorgsysteem dat tijdens en na de epidemie aan ieders behoeften kan voldoen. Het versterken en gratis maken van de eerstelijnsgezondheidszorg is een belangrijke pijler in de aanpak van epidemieën. Deze epidemie biedt een nieuwe kans om op dat vlak vooruitgang te boeken, en dat is ook wat de gezondheidsautoriteiten willen. Naast deze noodmaatregelen zijn er namelijk nog andere stille moordenaars aan het werk in de DRC, zoals malaria, die in 2024 meer dan 21.000 slachtoffers heeft gemaakt in het land, maar waarvoor het land te maken heeft met een tekort aan sneltests en antimalariamiddelen.