De verborgen crisis van Mount Elgon

"We eten uit de handen van anderen…”

Vorig jaar laaide het conflict opnieuw op in de bergachtige en vulkanische streek van Mount Elgon in West-Kenia. Er wordt vaak gezegd dat het om een dispuut gaat tussen twee stammen, de Soy en de Ndorobo, over de verdeling van gronden. Maar zoals zo vaak bij conflicten is het reduceren van deze complexe situatie tot een eenvoudige tweestrijd een misleidende simplificatie.
De burgerbevolking zit gevangen tussen het geweld van de groepering “Sabaot Land Defence Force” (SDLF) – die rebelleert tegen de landtoewijzingsplannen van de centrale overheid -, een sterke politiemacht die het geweld en de wetteloosheid in het district van Mount Elgon probeert aan te pakken, en criminele groepen die gebruik maken van de huidige chaos. De inwoners en de ontheemden hebben te maken met een steeds erger wordende humanitaire crisis. Nochtans komt er weinig respons op hun noodsituatie die steeds benarder wordt.

AZG is een van de weinige hulporganisaties die hulp biedt aan de getroffenen in dit gebied. Het is er de enige internationale hulporganisatie met een permanente basis. AZG krijgt er te maken met de gevolgen van het geweld tegenover de burgers en focust zich voornamelijk op het verstrekken van gratis medische zorg via ondersteuning van basisgezondheidszorgstructuren, immunisering en mobiele klinieken in de meer afgelegen en gespannen gebieden.

Naast de stammentwist spelen immers nog andere factoren. Onder meer het verschil tussen religieuze en plattelandsgewoonten, landeigendomskwesties, oude ruzies, wraak en weerwraak, en een reeds lang bestaande politieke gevoeligheid rond landherverdeling in dat deel van Kenia.
In Kopsiro, een streek nabij de grenslijn tussen twee gemeenschappen, zijn de mensen gevlucht uit angst voor hun leven. Het medisch personeel vormde geen uitzondering: ze waren te bang om te komen werken en ontvluchtten het gebied. AZG heropende de gezondheidsstructuur en helpt het vervoer te vergemakkelijken van personeel van het ministerie van Volksgezondheid, bijgestaan door extra medisch personeel van AZG.

Leven in angst

Sinds april werden meer dan 14.000 consultaties verricht in het dispensarium van Kopsiro, het gezondheidscentrum Kapsokwany en de AZG-tenten die werden opgesteld voor consultaties van de mobiele klinieken. Er werden hulpgoederen uitgedeeld aan de families, zoals dekens. De temperaturen op de hoger gelegen delen van de vulkaan kunnen ’s nachts immers spectaculair dalen. Maar naast medische zorg, zoeken vele inwoners ook veiligheid en onderdak in de gezondheidscentra.

“De mensen zijn doodsbang,” vertelt Rémi Carrier, coördinator van de AZG-programma’s in Kenia. “Op 27 augustus zochten bijvoorbeeld 150 geterroriseerde mensen onderdak en bescherming in het dispensarium in Kopsiro, na een schietpartij in de buurt. Het gebrek aan bescherming is momenteel het grootste probleem.”

Het aantal lichamelijke letsels (zoals gebroken enkels door slagen, seksueel geweld, enz.) en psychologische trauma’s neemt toe. Ook de ondervoeding, veroorzaakt door de verhinderde toegang tot voedsel en gewassen, is een gevolg van de onveiligheid.

M. is een vrouw van in de dertig. Ze vertelt hoe haar familie verscheurd is door het geweld tussen de verschillende partijen. “De mensen zijn bang en vluchten. Ze slaan iedereen, zelfs jonge kinderen krijgen slaag. Ze slaan je met stokken, ze stelen je geld en ze stampen je. Soms doen ze slechte dingen met vrouwen. (…) De mensen verstoppen zich dus in het bos of in de maïsvelden. Soms blijven ze daar een volledige maand. We eten uit de handen van anderen.”.

Een man vertelt over zijn vlucht: “Ik trok weg omdat de mensen vochten. Er werden mensen afgeslacht. Ik kreeg doodsbedreigingen. Onze bezittingen werden uit onze huizen gestolen. Onze huizen werden platgebrand. We konden daar niet blijven. Mijn moeder en mijn broer werden vermoord. Ze gingen samen groenten halen en werden onderweg aangevallen. Het gebeurde vorige maand.”

Wanneer het geweld toeneemt en de noden vergroten als gevolg van de onveiligheid, volstaat het beperkte aantal hulporganisaties ter plaatse niet meer (momenteel AZG en het Keniaanse Rode Kruis). “AZG is in het district van Mount Elgon getuige van een schrijnende situatie. De mensen lijden en hun menselijke noden worden niet beantwoord. De huidige situatie is mensonwaardig. Daarom is het ontzettend belangrijk dat organisaties met een mandaat en de verantwoordelijkheid om deze burgers te beschermen op het toneel komen en hun aandacht richten op de benarde toestand van deze bevolking. Nu meer dan ooit,” besluit Carrier.