AZG reageert op de meningitisepidemie die het noordwesten van het land teistert

Begin januari werden in twee districten van de West Nile regio in het noorden van Oeganda de eerste gevallen van meningitis door meningokokken A bevestigd. Sindsdien werkt Artsen Zonder Grenzen nauw samen met het Oegandese ministerie van Volksgezondheid en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) om het sterftecijfer terug te dringen, de verspreiding van de epidemie tegen te gaan en het epidemiologische toezicht te verbeteren.

Ook elders in de regio zijn epidemische uitbraken van meningitis (hersenvliesontsteking) gemeld, bijvoorbeeld in de Democratische Republiek Congo en in het zuiden van Soedan, waar AZG de situatie momenteel eveneens evalueert. Epidemieën van bacteriële meningitis komen vaker voor in subsaharisch Afrika, in een gebied dat bekend staat als de "meningitisgordel" en dat zich uitstrekt over het hele Afrikaanse continent, van Ethiopië tot Senegal. "Als geen enkele behandeling beschikbaar is en er geen inentingscampagnes worden gelanceerd, kan een epidemie van bacteriële meningitis zich in een razend tempo verspreiden en honderden doden maken", vertelt Renaud Leray, landverantwoordelijke van AZG in Oeganda. Half januari werd in de districten Koboko en Arua de epidemiedrempel (10 gevallen op 100.000 inwoners per week) overschreden. Twee weken later had een noodteam van AZG, bestaande uit 19 internationale en ruim 40 lokale personeelsleden, al een basis opgezet in Arua, klaar om in de hele regio aan de slag te gaan. De epidemiedrempel is deze keer lager dan de standaarddrempel van 15 gevallen op 100.000 personen per week, omdat deze regio al meer dan 10 jaar niet meer te maken had gehad met een meningitisepidemie. Het sterftecijfer verlagen Op 11 februari hadden de gezondheidsautoriteiten in de districten Koboko en Arua al 1.474 meningitisgevallen en 44 sterfgevallen geregistreerd. AZG ondersteunt de behandeling van de patiënten in 25 gezondheidsstructuren van deze districten. "De letaliteit (percentage patiënten dat aan de ziekte overlijdt) is momenteel relatief laag: afhankelijk van de regio ligt dit tussen de 2,4 en 5,6%", aldus Dr. Chantal Umutoni, medisch coördinatrice voor AZG in Oeganda. "Toch zullen we de situatie van dichtbij moeten blijven volgen". AZG heeft inmiddels al meer dan 1.600 doses olieachtige chloramfenicol (de meest doeltreffende antibioticabehandeling) geleverd aan de gezondheidsstructuren waar onze organisatie toeziet op de behandeling van de patiënten. In de meeste gevallen volstaat een eenvoudige injectie, die binnen 24 uur werkt. Als tweedelijnsbehandeling, en voor de behandeling van zwangere vrouwen en kinderen in de leeftijd van twee maanden tot een jaar, gebruikt AZG ceftriaxone. Hulp voor de zwaarst getroffen regio's Sinds 2 februari werken AZG, het Oegandese ministerie van Volksgezondheid en de WHO samen aan een reeks inentingscampagnes voor in totaal 450.000 personen. De AZG-teams leverden hiertoe vaccins, medisch materiaal en logistieke en financiële steun. Sinds de lancering van de inentingscampagne zijn op 70 verschillende plaatsen in de districten Arua en Koboko, onder toezicht van AZG, al meer dan 191.000 mensen ingeënt. Het Oegandese ministerie van volksgezondheid heeft van zijn kant nog eens 260.000 mensen ingeënt. "Om een meningitisepidemie in te dammen heb je niet alleen vaccins en injectienaalden nodig. Daarnaast zijn tevens een betrouwbaar epidemiologisch toezicht, een goede behandeling van de ziektegevallen en een sterke strategie voor de inentingscampagne vereist", legt Leray uit. "De inenting moet beginnen waar de meeste zieken zijn en alle ernstige gevallen moeten tegelijk worden behandeld. Later kan je dan de vaccinatie uitbreiden naar alle plaatsen waar de alarmdrempel is overschreden." Om de inentingscampagne te kunnen uitbreiden, zijn extra vaccins besteld bij ICG, een internationale coördinatiegroep die verantwoordelijk is voor de levering van vaccins bij meningitisepidemieën. De "koudeketen" in stand houden Massale inentingscampagnes vereisen enorme logistieke middelen. Om de doeltreffendheid van het meningitisvaccin te bewaren, moeten de doses tot het moment van de injectie op een temperatuur tussen 2 en 8 graden Celsius worden gehouden. AZG heeft hiertoe samen met het ministerie van volksgezondheid een koudeketen opgezet. Onze basis in de stad Arua beschikt over 14 diepvriezers en koelkasten die elke dag zo'n 450 kg ijs produceren. Ongeveer de helft van deze 4.500 ijszakjes wordt elke dag vervoerd naar 30 grote ijskasten die de temperatuur drie dagen lang op peil kunnen houden, en in de buurt van de inentingsplaatsen als gedecentraliseerde voorraad gebruikt. Tot slot worden kleinere ijskasten, met plaats voor 500 vaccindoses, gebruikt om de vaccins naar de plaats van inenting te vervoeren. Een doeltreffend beheer van de bevoorrading is eveneens belangrijk, aangezien de doelgroep almaar verandert naarmate de epidemie zich verspreidt. Zoals in elke noodsituatie maakt AZG ook hier gebruik van voorverpakte kits om snel op epidemieën of andere probleemsituaties te kunnen reageren. Elke kit tegen meningitis bevat al het medische materiaal dat nodig is om 10.000 mensen in te enten. Het logistieke team is daarnaast belast met het organiseren van het verloop van de patiënten (wachtrij, registratie, inenting) en de afvalverwerking op elke inentingsplaats.