In Panama is Darién-regio gevaarlijker dan ooit voor migranten

De Darién-regio is een moeras- en bosrijk gebied op de grens tussen Colombia en Panama en voor migranten een verplichte en gevaarlijke doortocht op weg naar het noorden. De migranten moeten zich niet alleen een weg banen door het regenwoud, ze worden er ook vaak opgejaagd door criminele bendes die hen overvallen en mishandelen. Helmer Charris, een projectcoördinator die onlangs in Panama is beginnen werken, nam de veranderende stroom van migranten waar.

Veranderde migratieroute via Canán Membrillo

“In december 2021, toen ik in Panama aankwam, was de situatie anders: na een recordjaar was het aantal mensen dat de Darién-regio doorkruiste aanzienlijk gedaald. In het gezondheidscentrum in Bajo Chiquito, de eerste opvangplaats na de grens, hadden we geen patiënten meer.

De verklaring? De migratieroute veranderde en de migranten trokken verder noordwaarts, naar Canán Membrillo. Deze nieuwe route leek veiliger. Er werden geen gewelddadige incidenten meer gemeld. De route zelf was 3 dagen korter en loopt door minder onherbergzaam gebied, met minder bergen, afgronden, kliffen en rivieren. De vorige route was daar wel mee bezaaid en dat had duidelijke gevolgen voor de fysieke toestand van de migranten.

Slachtoffers van geweld

Onze focus lag toen bij het opvangcentrum van San Vicente, waar migranten zich verzamelen zodra ze de jungle zijn overgestoken en waar ze een paar dagen doorbrengen voordat ze verder noordwaarts trekken naar Costa Rica. Maar de situatie veranderde opnieuw in februari 2022. Sommige patiënten meldden dat zij lange tijd in de jungle vastzaten en het slachtoffer werden van uiterst brute seksuele aanrandingen of geweld. Zelfs wanneer zij de nieuwe Canán Membrillo-route namen, lieten de gidsen hen in rondjes gaan of dwongen ze hen door de onherbergzame Loma de la Muerte. Die was onvermijdelijk op de oorspronkelijke route, maar is perfect te vermijden op het nieuwe traject. En omdat de route zo langer werd, rekenden de gidsen meer. De kosten stegen van US$300 tot US$900 per persoon.

Terwijl vroeger de meeste migranten Haïtianen waren, komt meer dan de helft nu uit Venezuela. Velen van hen vestigden zich eerder in Colombia of Peru en waren al enige tijd van plan om de reis naar het noorden te maken. Er waren altijd al veel families en dat is nu nog zo, sommige uit Afrika: Kameroen, Congo en Senegal.

Artsen Zonder Grenzen behandelde bijna 400 slachtoffers

Sinds februari waren er verschillende meldingen van geweld, waaronder seksueel geweld. Dit heeft uiteraard gevolgen voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid en veroorzaakt aanzienlijk moreel leed bij wie zo’n gewelddadige en vernederende behandeling heeft moeten ondergaan. Van april 2021 tot maart 2022 behandelde Artsen Zonder Grenzen 396 vrouwen voor seksueel geweld.

Nieuwe vestiging in Canán Membrillo

Een bijkomend probleem: vrouwen die werden aangerand in Canán Membrillo doen er zo lang over om San Vicente te bereiken, dat wij hen niet meer de voorbehoedsmiddelen kunnen geven om  infectie en ongewenste zwangerschap te voorkomen. Die moeten namelijk binnen 72 uur na de aanranding worden toegediend. Daarom bekijken we nu of we ons met Artsen Zonder Grenzen zouden kunnen vestigen in Canán Membrillo, maar we kregen nog geen toestemming van het Ministerie van Volksgezondheid om in het gebied te werken.

Gescheiden families

Naast de brutaliteit en het seksueel geweld heeft het verlies van een dierbare die op de weg om het leven komt altijd een grote impact. Ik ontmoette een 17-jarige Angolese jongen wiens familie niet langer samen is: sommigen zijn al aan de grens met Costa Rica, zijn vader is in Canán Membrillo, zijn jongere broer verdronk in een rivier en één van zijn twee andere broers stierf door uitdroging of honger, omdat al hun bezittingen werden gestolen. We zien dan ook een toename van de geestelijke gezondheidsproblemen. Van de gemiddeld 1.500 medische consulten per maand zijn er 150 voor psychologische hulp, vooral voor patiënten die het slachtoffer zijn geworden van geweld. Meer dan de helft lijdt aan acute stress.

De Darién-regio is gevaarlijker dan ooit. Het beveiligen van de vluchtroutes is van levensbelang.