Van noodsituatie tot herstel: Mozambique, een maand na cycloon Idai

Een maand na de doortocht van de cycloon is het normale leven in Beira opnieuw grotendeels teruggekeerd. De straten – vol kraampjes met frisdrank, kledij of groenten – bruisen opnieuw van het leven. In sommige buurten herinneren slechts enkele losse dakpannen of bomen met een gehavende kruin nog aan de verwoesting die cycloon Idai achterliet. In andere, geïmproviseerde wijken van de stad liggen de woningen echter nog met de grond gelijk of zijn ze onbewoonbaar. De bewoners van die wijken komen maar moeizaam aan eten of onderdak, en hebben geen toegang tot gezondheidszorg of andere diensten.

Cholera en HIV

De voorbije week hebben de vier choleracentra van Artsen Zonder Grenzen en het ministerie van Volksgezondheid in Beira samen dagelijks een 100-tal nieuwe patiënten verzorgd.

Heel wat patiënten leven bovendien met hiv, met een zwakker immuunsysteem en een vertraagd herstel tot gevolg. Nu het aantal cholerapatiënten afneemt, houdt de organisatie voortaan ook maar één cholerabehandelingscentrum en één cholerabehandelingseenheid open.

“Het is nog te vroeg om te stellen dat we deze uitbraak volledig onder controle hebben. Er komen nog steeds nieuwe patiënten aan”, vertelt Anja Wolz, noodcoördinatrice voor AZG in Beira. “Wel stellen we vast dat het aantal vermeende gevallen van cholera de goede richting uitgaat. Dankzij de vaccinatiecampagne en de massale steun van de gemeenschap zouden we deze uitbraak snel onder controle moeten krijgen.”

Een gemeenschapsgerichte aanpak

Zoals bij elke uitbraak is het van cruciaal belang om samen te werken met de gemeenschap, voorlichting te bieden over de ziekte en gezinnen in staat te stellen zich ertegen te beschermen. In Beira sturen de gezondheidspromotieteams van AZG straattheatergezelschappen uit en gaan medewerkers van deur tot deur om de mensen uit te leggen hoe ze zich tegen cholera kunnen beschermen en hoe ze toegang kunnen krijgen tot verzorging wanneer ze alsnog ziek worden.

“Na een ramp van deze omvang is onze aanpak niet louter strategisch”, aldus Gabriele Santi. “We willen ook een duidelijke boodschap overbrengen aan de gemeenschap, en wel dat we er voor hen zijn en dat we hen willen helpen na deze storm.”

Tezelfdertijd hebben onze medische outreachteams punten voor orale rehydratatie opgezet in Beira, om bewoners rehydratatievloeistof te kunnen bieden en hen zo te behoeden voor ernstige dehydratatie. Een verpleegkundige ontfermt zich dicht bij huis over vermeende gevallen van cholera en andere ernstige aandoeningen.

Indien een opname nodig blijkt, wordt de patiënt via het ambulancenetwerk van AZG – gestuurd vanuit een specifiek callcenter – overgeplaatst naar een van de cholerabehandelingscentra. Mobiele klinieken trekken bovendien naar de informele wijken die ver verwijderd liggen van zorgcentra.

Daar kunnen de teams meteen ook een controlesysteem op het getouw zetten om gevallen van malaria en ondervoeding snel op te sporen. Dergelijke aandoeningen zouden immers voor ernstige problemen kunnen zorgen in de komende weken en maanden, gezien de grote hoeveelheden stilstaand water en de oogst die door cycloon Idai grotendeels werd verwoest.

In Nhamatanda werd bijvoorbeeld al een stijging opgetekend in het aantal malariapatiënten. In het licht daarvan brengt AZG alvast de voedselzekerheid in kaart en deelt de organisatie muggennetten en hygiënekits uit in moeilijk bereikbare dorpen en steden in het door overstromingen getroffen gebied.

Ook buiten beira is de verwoesting groot

In de omliggende provincies Manica en Sofala (waar Beira deel van uitmaakt) kregen dorpen en steden langs de kust het al weken vóór de doortocht van cycloon Idai hard te verduren door overstromingen en stormwinden.

Buzi, ten zuiden van Beira, kreeg te kampen met zware overstromingen. Op sommige plaatsen rees het water wel zeven meter hoog. Heel wat bewoners zijn alles kwijt. Met het oog op hun herstel zette AZG een cholerabehandelingseenheid op en helpt de organisatie om het zorgcentrum opnieuw operationeel te krijgen. Onze aandacht gaat vooral uit naar de kraamkliniek, zodat moeders in Buzi veilig kunnen bevallen. Een afdeling ambulante zorg moet de toegang tot algemene gezondheidszorg vrijwaren, inclusief de behandeling van hiv.

AZG deelde al aan zo'n 5.000 gezinnen in Buzi hygiënekits uit ter preventie van de verspreiding van door water overgedragen ziekten als cholera. Ook sensibilisering en begeleiding moeten de gemeenschapsleden inzicht bieden in de psychologische impact van de cycloon en de overstromingen.

“Het belang van gezondheidszorg staat buiten kijf, maar ook waardigheid is van cruciaal belang”, licht Joaquim Guinart toe, projectcoördinator van AZG in Buzi. “In de dagen die volgden op de verdeling van zeep en chlooroplossingen kon elk gezin weer propere kleren te drogen hangen. Eén vrouw was me zo dankbaar. Ze had sinds de doortocht van de cycloon al drie weken lang geen kleren meer kunnen wassen.”