Overbevolking in het vluchtelingenkamp van Moria
De meest kwetsbaren moeten dringend worden geëvacueerd
Griekenland is de belangrijkste toegangspoort voor mensen die via Turkije Europa trachten te bereiken. Veel vluchtelingen en migranten maken met de boot de oversteek van het Turkse vasteland naar de dichtbijgelegen Griekse eilanden in Egeïsche Zee. Wanneer ze daar stranden, worden ze door de autoriteiten vastgehouden. De meesten van hen zijn op de vlucht voor oorlog en geweld, uit landen als Syrië, Afghanistan, Irak, Congo of Iran.
Sinds de migratiedeal tussen Turkije en de EU in maart 2016, worden vluchtelingen en migranten, op hun route via Griekenland, vastgehouden op zogeheten hotspot-eilanden. Daar moeten ze verplicht blijven wachten op de uitkomst van hun asielprocedure. Ze mogen niet van het eiland weg zolang de procedure loopt. Ondertussen stopt de instroom van nieuwe vluchtelingen niet. De eilanden raken overbevolkt.
Op Lesbos, de grootste van die hotspots, verblijven maar liefst 11.000 mensen, waarvan het overgrote deel in het vluchtelingenkamp in Moria. Sommigen zitten er maandenlang vast, anderen zelfs meer dan een jaar.
Ondertussen verblijven meer dan 9.000 mensen in Moria. Initieel ontworpen voor een maximum opvangcapaciteit van 3.100, is het duidelijk dat Moria uit zijn voegen gebarsten is.
Veel nieuwe vluchtelingen en migranten worden opgevangen in de zogeheten ‘Olive Grove’, een geïmproviseerde uitbreiding van het kamp. Vaak hebben ze geen onderdak en missen ze de meest fundamentele basisbehoeftes. Ongeveer de helft van de asielzoekers in Moria leeft intussen in tenten.
Elke dag zien teams van Artsen Zonder Grenzen patiënten binnenkomen met ernstige en pijnlijke huidaandoeningen, een rechtstreeks gevolg van de armoedige hygiëne. Soms moeten mensen tot twee of drie uur wachten in de rij van de voedselbedeling. Deze afschuwelijke levensomstandigheden brengen de gezondheid en het leven van de mensen in gevaar.
Er zijn bovendien terugkerende tekorten in essentieel zorgpersoneel. Heel veel mannen, vrouwen en kinderen hebben geen of zeer weinig toegang tot de meest fundamentele zorg.
Deze onhoudbare situatie zorgt voor stijgende spanningen en wanhoop onder de migranten en vluchtelingen. Vooral voor kinderen wordt Moria meer en meer een onveilige situatie. Meer dan helft van de bevolking in het kamp zijn vrouwen en kinderen.
Kasim (links, met zwarte t-shirt) is met zijn gezin gevlucht uit thuisland Syrië nadat zijn huis en de hele buurt werd vernietigd door bombardementen. Drie maand deden ze erover om in Turkije te raken. En nog eens een maand en 10 mislukte pogingen met de boot om in Griekenland te raken. Ze zitten nu drie maanden in Lesbos. “Na zo te hebben afgezien op de weg naar hier, had ik niet verwacht dat het hier zo vreselijk zou zijn. Hier leven is onmogelijk. Ik wou dat in Syrië was omgekomen […] Elke keer wanneer de kinderen een vliegtuig horen, zijn ze bang. Ze denken dat de bommen weer gaan vallen […] Ik ben de hele tijd boos. Ik ben in Syrië mijn dochter verloren. En nu ben ik hier en is er geen water, geen eten, geen leven […] Mocht ik kunnen terugkeren naar Syrië, ik zou hier geen minuut langer blijven."
Fatima en haar twee dochters zijn gevlucht voor geweld en misbruik uit Irak. Toen ze na een lange reis door Turkije eindelijk op Lesbos aankwamen, kregen ze een container toegewezen. “We delen deze container met 28 mensen. Het is hier heel klein en lawaaierig. We kunnen ons niet behoorlijk wassen en krijgen niet genoeg eten. Mijn dochters vallen regelmatig flauw omdat ze te weinig eten […] Vier weken geleden werd mijn oudste dochter aangevallen door een man, ze is 17. We slagen er maar niet in om hier bescherming te vinden. We leven voortdurend in angst. Mijn jongste dochter is 14 en heeft altijd een mes bij. Ze zegt dat ze zichzelf gaat pijn doen en huilt veel […] Sinds we op het eiland zijn, heb ik geen hoop meer. Ik zie geen verschil met onze situatie in Irak. Het is hier niet veilig, we vinden geen bescherming, er zijn geen scholen, dus welke toekomst moet ik me inbeelden voor mijn dochters? Ik ben moe. Ons volgende interview is pas in februari. Ik kan hier niet zolang blijven. Soms denk ik eraan om er een einde aan te maken
Riham uit Syrië is 12 jaar. “Het leven in het kamp is niet goed. De mensen hier vechten veel en de politie komt met traangas. Veel kinderen raken hier ziek, we moeten uren wachten in de rij voor we eten krijgen. Dat zorgt voor veel stress want als je je beurt mist, mis je ook eten en water […] Ik ben boos omdat veel kinderen ziek zijn en voortdurend moeten hoesten en braken […] Ik heb nachtmerries over de oorlog. Hier zitten heel veel mensen samen vast op een kleine plek en dat herinnert mij aan de oorlog […] Wanneer ik triest ben, denk ik aan mijn huis voor de oorlog. Ik beschouw dit kamp niet als mijn huis. Ik hoop dat ik zo snel mogelijk dit kamp kan verlaten."
Artsen Zonder Grenzen heeft twee klinieken op Lesbos:
- in Mytilini beheren we sinds oktober 2016 een kliniek voor geestelijke gezondheid. Die is toegespitst op medische en geestelijke zorg voor overlevenden van foltering, geweld en seksueel geweld.
- in Moria beheren we sinds november 2017 een pediatrische kliniek. Behalve essentiële medische zorg voor kinderen, richten we ons vooral op geestelijke gezondheidszorg voor minderjarigen en seksuele en reproductieve gezondheid. We behandelen trauma’s veroorzaakt door geweld in het land van herkomst, tijdens de vluchtroute of in Griekenland zelf.
Sinds 2015 roept Artsen Zonder Grenzen op tot de noodevacuatie van de meest kwetsbaren naar een veilig onderkomen op het Griekse vasteland of binnen de Europese Unie.
De Griekse autoriteiten en de EU moeten hun verantwoordelijkheid opnemen en gezamenlijke een duurzame oplossing aanbieden voor deze situatie.
Er moet een einde komen aan de eindeloze cyclus van noodmaatregelen om het kamp te ontlasten en de gruwelijke omstandigheden die in Moria blijven aanhouden.
In 14 jaar als klinisch psychiater heb ik nog nooit zoveel mensen mensen zien lijden aan ernstige geestelijke gezondheidsproblemen als hier in Lesbos. De grote meerderheid vertoont psychotische tekenen, kampt met zelfmoordgedachten of heeft zelfs al pogingen ondernomen. Velen zijn niet in staat om de meest elementaire, alledaagse functies te vervullen, zoals slapen, eten of de persoonlijke hygiëne in stand te houden. Tussen de asielzoekers zitten mensen die zowel in hun land van herkomst als tijdens hun reis extreme vormen van foltering en geweld hebben meegemaakt. Ze zijn zwaar getraumatiseerd, zowel mentaal als fysiek. Hier worden ze gedwongen te leven in een context die geweld in al zijn vormen stimuleert – inclusief seksueel geweld, dat zowel kinderen als volwassenen treft. Dit aanhoudende geweld werkt als een terugkerende trigger voor de ontwikkeling van ernstige psychiatrische symptomen. Het valt mij op dat Lesbos steeds meer op een ouderwets psychiatrisch gesticht begint te lijken.
Alessandro Barberio
Klinisch psychiater voor Artsen Zonder Grenzen in Moria
Onze teams zien elke week meerdere gevallen van pogingen tot zelfdoding en zelfbeschadiging bij kinderen. Meerdere kritische incidenten worden veroorzaakt door geweld, zelfverminking en een gebrek aan dringende medische zorg.
Deze kinderen komen uit conflictlanden waar ze extreem geweld en trauma’s hebben meegemaakt. In plaats van in Europa zorg en bescherming te krijgen, worden ze blootgesteld aan voortdurende angst, stress en gewelddadige incidenten, waaronder seksueel geweld.
De omgeving is onveilig en onhygiënisch. Als gevolg daarvan zien we vele gevallen van terugkerende diarree en huidinfecties bij kinderen van alle leeftijden. Het risico op uitbraken is zeer hoog bij deze overbevolking en onhygiënische omstandigheden.
We behandelen kinderen die werden doorverwezen naar medische zorg in Athene, maar door plaatsgebrek op het vasteland kunnen ze die zorg niet krijgen. Ze worden gedwongen om verder te leven in een omgeving die hun lichamelijke en geestelijke gezondheid verslechtert.