Ebolabestrijding in Congo: een race tegen de klok

 “Op 20 mei landde ons vliegtuig in Mbandaka. Dat is de grootste stad van de provincie waar de huidige ebola-epidemie is uitgebroken. Er waren al een aantal gevallen in de stad gemeld en Artsen Zonder Grenzen richtte er een behandelingscentrum op. De opdracht van mijn team was een activiteit op te starten in Iboko, een erg afgelegen gebied op ongeveer 120 km van Mbandaka, waar een patiënt positief had getest op een besmetting met het ebolavirus. De eerstkomende twee dagen zou er geen helikopter overvliegen, dus vertrokken we een uur na aankomst in Mbdandaka met drie huurauto’s, geladen met alle voorraden en materiaal die we konden vinden.

Zo’n ebola-epidemie is steeds een race tegen de klok, want mensen die besmet zijn en ook symptomen vertonen, kunnen elke dag meerdere anderen besmetten. De beste manier om de ziekte in te dammen is zo snel mogelijk alle nodige maatregelen te nemen. De race tegen de klok was gestart.

Een zware rit

Het werd een lange reis. Het was al nacht toen we Itipo bereikten, een ander dorp dat door de epidemie was getroffen. We hadden onderweg autopech en moesten heel wat houten bruggen herstellen. Een van onze auto’s schoof zelfs over de rand van een brug en het leek uren te duren om hem in het donker terug de brug op te krijgen. 

Na een korte nachtrust in tenten op het terras van een klooster, vervolgden we onze tocht naar Iboko, dat nog zo’n 3 uur verderop lag. Iboko is een dorp met een ziekenhuis dat een uitgestrekt gebied met talrijke dorpen bedient. Mijn collega’s legden aan de gemeenschap en de leiders uit wat ze gingen doen en informeerde de bevolking over ebola, de manier waarop de ziekte wordt overgedragen, en de preventiemaatregelen.  Hoewel de ontvangst door de dorpelingen goed verliep, voelden we ook de angst die de ziekte hen aanjoeg.

Als water- en saneringsdeskundige begon ik onmiddellijk plaatselijk personeel aan te werven. We concentreerden ons op wat het allernoodzakelijkste was: de bouw van een isolatiecentrum met latrines, een doucheruimte, kleedkamers en een zone voor de afvalverwerking. In 24 uur was het centrum klaar en kon het al patiënten opvangen die vermoedelijk door ebola besmet waren. Ze werden er getest en kregen er de eerste zorgen toegediend.

Het bouwen van een ETC (Ebola Treatment Centre) is vrij complex; het is van het allergrootste belang dat er geen kruisbesmetting gebeurt tussen patiënten, verdachte en bevestigde zieken, professionele gezondheidswerkers, hun families en de bevolking die in de omgeving woont.

sensibilisering

Maar een van de grootste uitdagingen waarmee we tijdens deze epidemie te maken kregen, ondanks onze inspanningen om de bevolking te sensibiliseren, was dat mensen die symptomen vertoonden die leken op die van het ebolavirus, weigerden naar ons te komen en zich te laten testen. Sommigen van hen woonden ook heel ver van het ETC en bleven liever in hun gemeenschap, in hun dorp. Thuisblijven bij de familie kan echter gevaarlijk zijn voor de mensen die de patiënt verzorgen. Ze kunnen gemakkelijk besmet raken en de volgende ebolapatiënt worden.

Een van de patiënten die positief bevonden was, een vrouw, koos ervoor thuis te blijven in haar dorp Bobale, dat op 19 km van Iboko ligt. Ze stierf thuis. We werden snel op de hoogte gebracht en ik ging er onmiddellijk heen om ervoor te zorgen dat haar lichaam, dat op dat moment bijzonder besmettelijk was, met de nodige voorzorgsmaatregelen zou worden behandeld. Tegelijk deden we ons uiterste best om de plaatselijke gebruiken te respecteren.

Het huis van de overledene werd gedesinfecteerd, haar lichaam werd in een lijkzak gelegd en vervolgens in een verzegelde kist geplaatst die door de gemeenschap was gemaakt. Maar er was onvoldoende licht in het huis waardoor ik het risico liep mijn beschermende pak te scheuren aan uitstekende voorwerpen. Daarom besloten we het vervolg uit te stellen tot de volgende ochtend.

Het kostte me een uur om, zwetend als een rund in mijn beschermende pak, het huis te ontsmetten en daarna het lichaam van de vrouw op een respectvolle manier te desinfecteren terwijl haar echtgenoot, die eveneens beschermende kleding droeg, toekeek. Daarna verzamelde ik alle kleding, lakens, en andere spullen. Omdat besmet materiaal moest verbrand worden, stopte ik alles in een zak, die ik ontsmette en in een nieuwe zak stak. Ook die werd bespoten, en opnieuw in een zak gestopt. We nemen zoveel mogelijk voorzorgen om de verspreiding van de ziekte tegen te gaan en daarom werden de zakken meegenomen in de auto en in het behandelingscentrum in Iboko verbrand.

DE STRIJD GAAT VERDER

Enkele dagen geleden keerde ik uit Congo terug, andere collega’s van AZG namen mijn plaats in en gaan verder in de strijd tegen ebola.  De grootste uitdaging blijft mensen overtuigen dat ze zich moeten laten behandelen in een behandelingscentrum voor ebola, zeker in afgelegen gebieden als Iboko. We moeten dan ook alles in het werk blijven stellen om mensen te informeren over de verspreiding van en de bescherming tegen deze ziekte.3