Na de natuurramp

Op vrijdag 28 september werd het Indonesische eiland Sulawesi getroffen door een aardbeving van 7.5 op schaal van Richter, gevolgd door een metershoge tsunami. De hele regio is verwoest. Ontelbare mensen verloren het leven, volledige wijken zijn verwoest. De overlevenden hebben dringend nood aan humanitaire hulp.Meteen na het nieuws van de ramp, heeft Artsen Zonder Grenzen een lokaal noodteam ingezet om, samen met de Indonesische autoriteiten, een inschatting te maken van de medische en humanitaire nood. Op basis daarvan  worden de eerste lijnen uitgezet van het responsplan.

Welke respons na de ramp?

Een aardbeving, een overstroming, een orkaan, een tsunami … Natuurrampen kunnen het leven van tienduizenden mensen in een paar minuten tijd verwoesten. En de schade aan het economische en sociale netwerk – wegen, watertoevoer of communicatienetwerk – van hele regio’s is vaak enorm. Steeds is de inzet van noodhulp vereist. Maar niet alle catastrofes hebben dezelfde impact. De respons van een internationale humanitaire organisatie zoals Artsen Zonder Grenzen verschilt bij elke nieuwe natuurramp.

De prioriteit in de allereerste dagen

Om levens te redden en de juiste hulp te bieden aan de gewonden, moeten hulpacties goed gecoördineerd worden en snel gebeuren, aangezien de eerste 48 uur cruciaal zijn.Vaak wordt de eerste respons geleid door lokale autoriteiten of organisaties. De prioriteit in de allereerste dagen is om:

• overlevenden op te sporen;
• de communicatie te herstellen. Zonder communicatielijn wordt bevoorrading van buitenaf onmogelijk;
• de water en stroomtoevoer te herstellen. Ziekenhuizen kunnen niet functioneren zonder water of elektriciteit.
  

Noodhulp varieert van ramp tot ramp

Tsunami’s of overstromingen kunnen heel veel doden eisen, maar veroorzaken in vergelijking minder gewonden. Aardbevingen kunnen daarentegen heel veel gewonden eisen en veel schade berokkenen aan bestaande medische of logistieke structuren, zoals in Pakistan (2005) en Haïti (2010). Of het kan net gebeuren dat het bestaande zorgsysteem gespaard is gebleven en de lokale respons dus weinig bijstand nodig heeft, zoals Sri Lanka (2004) of Ecuador (2016). 

Afhankelijk van het type van de natuurramp en de impact ervan, bepalen we onze mogelijke interventie. Moeten we medisch, logistiek of psychologisch ingrijpen of enkel in een herstellende fase ingrijpen (bijvoorbeeld om huizen opnieuw op te bouwen)?

Bij wijze van voorbeeld, in 2016 hebben we geïntervenieerd in twee contexten:

• In Haïti, getroffen door een orkaan, steunden onze teams het ziekenhuis in Port-à-Piment, beheerden ze mobiele klinieken, verleenden ze hulp bij de watervoorziening en verstrekten bouwmaterialen.

• In Ecuador, getroffen door een aardbeving, waren onze teams eerder gericht op het bieden van ondersteuning voor geestelijke gezondheid en het voorzien van hulpgoederen.

Lokale zorgsysteem intact of niet? Andere prioriteiten.

In Ecuador stelden we snel vast dat er op lokaal niveau goede hulpverlening werd opgestart. Daarom hebben we ons toegelegd op psychologische hulp. De context in Ecuador vereiste dus geen medische of logistieke noodhulp van Artsen Zonder Grenzen. In andere contexten waar een natuurramp veel gewonden eist, is één van de prioriteiten van Artsen Zonder Grenzen om medische eenheden in te zetten voor het uitvoeren van chirurgische interventies. Ook al omdat vaak de bestaande, lokale zorgfaciliteiten werden getroffen bij de ramp. Het herstel van de algemene gezondheidsdiensten, geven van onderdak, voorziening van basisbehoeften maken ook deel uit van de interventieprioriteiten in deze context.

Wat doet Artsen Zonder Grenzen ter plaatse?

Medische hulp:

• chirurgie
• psychologische hulp
• basis gezondheidszorg
• voedselprogramma’s
• preventie van epidemieën (bv. vaccinatie)
• installatie van prefab opblaasbare klinieken
• ondersteuning van lokale ziekenhuizen
• mobiele klinieken

Logistieke hulp:

• verschaffen van noodhulpkits
• verdeling van materiaal (tenten, dekens…)
• verdeling van drinkbaar water
• installatie van toiletten en douches
• aanleveren van bouwmaterialen