Opvangcrisis: Artsen Zonder Grenzen daagt de staat België voor het gerecht. Waarom? We beantwoorden het in 3 vragen.

Herinner je je nog dat eind vorig jaar rijen en rijen asielzoekers stonden aan te schuiven voor het Klein Kasteeltje in Brussel? Uren, dagen, soms weken lang stonden honderden mensen in de kou en de regen te wachten om hun legale status in België te kunnen aanvragen. En om meteen door de staat te kunnen opgevangen worden op een waardige manier, zoals elk land verplicht is te doen eens mensen op de vlucht bescherming vragen. Wel, het Belgische opvangsysteem heeft haar opvangcapaciteit bereikt. En sindsdien verzuimt België om tegemoet te komen aan haar wettelijke verplichtingen om opvang te voorzien.

1. Waarom daagt Artsen Zonder Grenzen de staat België (opnieuw) voor het gerecht?

Nood aan meer opvang: eerste rechtszaak aangespannen tegen België in november

In november 2021 heeft Artsen Zonder Grenzen, samen met andere organisaties die op deze opvangcrisis hebben gereageerd, een rechtszaak aangespannen tegen de Belgische staat wegens schending van het recht op asiel en opvang. Verschillende maanden lang konden honderden mensen hun verzoek om bescherming niet laten registreren. Zij werden op straat, in de wintermaanden, achtergelaten. Deze mensen hadden niet de opvang gekregen waarop zij recht hadden, ondanks de wettelijke verplichting die de Belgische staat had moeten naleven.

Rechtszaak gewonnen: de Belgische staat veroordeeld op 19 januari

Op 19 januari heeft de Rechtbank van Eerste Aanleg in Brussel de Belgische Staat veroordeeld om zijn internationale verplichtingen voor opvang van asielzoekers en toegang tot de internationale beschermingsprocedure na te komen. Het bevel was onmiddellijk uitvoerbaar. Indien België niet zou tegemoetkomen aan haar verplichtingen, zouden per dag dwangsommen moeten betaald worden, bij ingebrekestelling.

En sindsdien… is er niets veranderd!

Sinds de veroordeling is er nog niets veranderd. Sinds 24 januari heeft de Belgische Staat opnieuw nagelaten om voldoende opvangplaats te voorzien voor alle mensen die zich bij de Dienst Vreemdelingenzaken (of Het Klein Kasteeltje) aanmelden. Nog steeds worden tientallen mensen elke dag zonder opvang op straat achtergelaten, hoewel zij recht hebben op opvang.

Daarom… gaan we terug naar de rechtbank

De Belgische staat eerbiedigt het vonnis nog steeds niet. Wij hebben geen andere keuze dan terug te keren naar de rechtbank van eerste aanleg om te vragen dat de boetes worden verhoogd, opdat de Belgische staat zijn verplichtingen nakomt.

2. Als de situatie verslechtert, zullen we dan opnieuw gaan helpen aan Klein Kasteeltje?  

In december 2021 hebben we samen met andere organisaties ingegrepen aan de poorten van Klein Kasteeltje. We deelden er basismiddelen uit, voorzagen koffie en een kleine medische post. We wilden met die acties vooral de aandacht vestigen op de ernst van de situatie. Wij zijn tussenbeide gekomen omdat wij de situatie als uiterst kritiek beschouwden, waarbij tientallen mensen dakloos werden. Maar het kan niet de bedoeling zijn dat organisaties als Artsen Zonder Grenzen tussenbeide moeten komen in de opvang van deze kwetsbare mensen, dat is en blijft de taak van de staat België.

 3. Wat moet er nu gebeuren?

Tot nu toe speelt zich elk jaar hetzelfde scenario af en staan de mensen voor dezelfde uitdagingen. Een structurele verandering op politiek niveau is noodzakelijk. Wat betekent dit concreet?

Stop met het ad-hoc openen en sluiten van opvangfaciliteiten

Uit ervaring weten wij dat het openen van nieuwe opvangplaatsen een langzaam en ingewikkeld proces is. Daarom moet worden vermeden dat opvangcentra op grond van uitzonderlijke situaties worden gesloten of geopend.

Hou opvangplaatsen open, op een continue basis

België moet de bestaande opvang in stand houden om de pieken van eind vorig jaar op te vangen. Deze zogenaamde pieken waren trouwens volledig voorzien én gewaarschuwd door humanitaire organisaties in heel België. 

Stel de nodige middelen ter beschikking

Er moet voor worden gezorgd dat iedereen op tijd en onder veilige omstandigheden asiel kan aanvragen. Daarom moeten de instellingen van de nodige middelen worden voorzien. Het is belangrijk er rekening mee te houden dat deze mensen zeer dikwijls een lange en pijnlijke reis door verschillende landen hebben gemaakt. Mensen dwingen om dagen en weken buiten een opvangcentrum door te brengen, zonder enige zekerheid dat hun anvragen kunnen worden geregistreerd, is geen waardige manier om internationale bescherming te regelen.