Grens Polen-Oekraïne: ongezien medeleven en inzet, maar ook enorme uitdagingen voor de boeg
"De lelijkheid van een oorlog én de schoonheid die het bij de mensen naar boven kan brengen, je ziet het alle twee hier in Polen."
Felipe Van Braak is één van de medische teamleiders in het noodhulpteam van Artsen Zonder Grenzen in Polen, aan de grens met Oekraïne.
“Sinds Polen zijn grenzen heeft opengezet om Oekraïners op te vangen, bevinden zich nu al meer dan 1,7 miljoen Oekraïense vluchtelingen in Polen. En hun aantal stijgt nog dagelijks. Opvallend is de hands-on steun de zij krijgen van de autoriteiten en van de Poolse bevolking. Aanvankelijk was er niets gecentraliseerd - het waren gewoon mensen die op eigen houtje handelden om te helpen waar ze konden. Ik heb nog nooit een spontane mobilisatie op zo'n grote schaal gezien. Het was echt ontroerend om te zien. Al wou ik dat dezelfde vriendelijkheid werd getoond aan vluchtelingen die van andere plaatsen in de wereld komen.
Vrijwilligers aan de grens met soep en warme kleren
Vorige week zag ik bij een grensovergang honderden mensen wachten om uit Oekraïne over te steken. Aan de Poolse kant stonden vrijwilligers klaar om mensen te begroeten met soep, simkaarten, hygiëneartikelen en warme kleren. Uit het hele land waren scouts gekomen om mensen te helpen hun koffers over de grens te dragen. Ik sprak met een Pakistaanse man die vanuit Kyiv was gereisd. Hij zei me: "Ik ben door een hel gegaan, ik dacht dat ik zou sterven, maar vanaf het moment dat ik in Polen aankwam, is er niets dan vriendelijkheid geweest.
Uitdagingen op lange termijn
Een grote vraag is wat er op de langere termijn gebeurt. Veel vrijwilligers zullen hun baan weer moeten oppakken. De oorlog duurt nu twee weken, er zijn nog steeds enorme aantallen mensen onderweg en op een gegeven moment zou het systeem wel eens kunnen gaan breken. Elk land zou moeite hebben om zoveel mensen op te vangen. Polen heeft een wet goedgekeurd die de Oekraïense burgers een gereguleerde status verleent en hen toegang geeft tot banen, onderwijs en diensten. Toch zal Polen voor enorme uitdagingen komen te staan. De rijkste landen in Europa en daarbuiten zouden veel meer moeten doen.
Medische uitdagingen: Poolse gezondheidssysteem misschien niet klaar
Op medisch gebied is de continuïteit van de zorg voor patiënten met chronische ziekten een van de belangrijkste punten van zorg die ik de komende weken heb. Vluchtelingen uit Oekraïne zullen hun normale medicijnen voor hoge bloeddruk, diabetes, epilepsie, psychiatrische stoornissen, tuberculose en andere gezondheidsproblemen moeten krijgen. Als zij niet regelmatig aan hun medicijnen kunnen komen, zal hun ziekte verergeren en misschien zelfs tot een ziekenhuisopname leiden. Ik heb met Poolse dokters gesproken en ik ben er niet zeker van dat het Poolse gezondheidszorgsysteem klaar is voor zo'n grote toename van de medische behoeften. Het is van cruciaal belang dat medicijnen beschikbaar worden gesteld om ervoor te zorgen dat hun verzorging niet wordt onderbroken en dat deze diensten met voorrang worden opgeschaald.
Zelfde diensten ook voor vluchtelingen uit derde landen
Het is bijzonder belangrijk dat er ook diensten beschikbaar komen voor vluchtelingen uit derde landen: iedereen die uit een ander land komt en in Oekraïne woonde of werkte of om een andere reden in het land was. Zo zag ik vorige week op een treinstation een groep jonge mannen uit India die uit Oekraïne waren aangekomen en probeerden een trein naar Duitsland te nemen. Het vervoer in Polen is momenteel gratis voor Oekraïners, maar deze mannen werd gevraagd voor hun tickets te betalen. Om te voorkomen dat mensen door de mazen van het net vallen, moet informatie over de toegang tot medische zorg toegankelijk worden gemaakt voor alle mensen die uit Oekraïne zijn aangekomen, ongeacht hun nationaliteit."