Matthijs antwoordt op jóuw vragen over onze reddingsacties, vanop de Geo Barents

Zoals Matthijs in de video zegt: we volgen hierin het internationaal, maritiem recht. Dat stelt dat geredde mensen in internationale wateren moeten gebracht worden naar de dichtstbijzijnde veilige haven. De Geo Barents voert haar reddingswerken uit in de wateren tussen Libië, Malta en Italië. Aangezien geen enkele stad in Libië wordt gezien als een veilige haven, vragen we steeds een veilige haven aan de autoriteiten in Italië of Malta aan. Europa dus.

We krijgen vaak de vraag: waarom breng je de mensen die je redt niet naar Tunesîë? Dat is toch veilig én dichter dan de havens in Italië? Tunesië mag dan wel veilig lijken voor haar inwoners of voor toeristen, toch kunnen we Tunesië (of een andere Noord-Afrikaanse haven) niet beschouwen als veilig om migranten, vluchtelingen en asielzoekers aan wal te brengen. We leggen dat hieronder graag uit.

Om te beoordelen of een locatie een veilige plek is voor ontscheping, houden we  rekening met advies van de Verenigde Naties. Voordat een haven als veilig kan worden beschouwd voor mensen op de vlucht, moet aan een aantal criteria worden voldaan.

• De aanwezigheid van een functionerend asielsysteem
• De afwezigheid van verplichte detentie van migranten, vluchtelingen en asielzoekers, en het risico op detentie voor onbepaalde termijn
• Juridische waarborgen, zoals de mogelijkheid om detentie aan te vechten
• Risico op foltering en mishandeling, evenals gevaar voor leven
• Risico op andere ernstige mensenrechtenschendingen
• ...

Momenteel biedt Tunesië noch enig ander Noord-Afrikaans land momenteel die minimumwaarborgen. De dichtstbijzijnde veilige havens vinden we dus enkel in Europa.

De Geo Barents is niet ons eerste reddingsschip. Eerder al voeren we - in samenwerking met oa SOS Méditerranée - al uit met de Dignity I, Aquarius, de Ocean Viking of recent nog de Sea Watch 4. Al (!) onze vorige schepen werden na een uitvoerige administratieve of technische havencontrole aan de ketting gelegd. En we waren niet alleen: ngo-schepen worden systematisch verhinderd om hun zoek- en reddingswerken uit te voeren.
Een ander voorbeeld van tegenwerking is dat we geen of heel weinig steun krijgen van Europese zoekvliegtuigen of dat er gewoon geen coördinatie is met het zogenaamde JRCC - het joint rescue coordination center - het centrale coördinatiecentrum: boten in nood worden ons niet meegedeeld. Omgekeerd, wanneer we een redding hebben voltooid en een veilige haven aanvragen aan de autoriteiten, krijgen we vaak dagenlang geen antwoord.

Europa heeft haar reddingsschepen volledig teruggetrokken van het Centrale deel van de Middellandse Zee. En dat terwijl duizenden wanhopige mensen in overvolle boten de oversteek blijven maken - op gevaar van eigen leven. Wij vinden dat hallucinant.  De afwezigheid van reddingsschepen eist doden en zal doden blijven eisen. En dat kunnen wij nooit  toelaten. En dus proberen we de verantwoordelijk te nemen, die Europa bewust niet neemt. Dat zullen we blijven doen zolang er mensen de oversteek maken en de EU geen garanties biedt op redding én veilige ontscheping van mensen in nood.

Sommige mensen denken dat wij een vergoeding krijgen per geredde mens die we veilig aan wal brengen. Dat is natuurlijk niet waar. Op geen enkele manier krijgen we voor onze levensreddende acties vergoeding of subsidies, van wie dan ook. Al onze projecten, overal ter wereld, worden gefinancierd door giften van particuliere mensen, onze schenkers. Zo ook onze reddingsacties op zee. We proberen alle mensen in nood bij te staan en doen dat volledig gratis, of het nu gaat om slachtoffers van een conflict, een epidemie of mensen die de oversteek maken.
Sommige mensen beweren zelfs dat we in contact staan met mensensmokkelaars of rechtstreeks met de mensen op de vlucht. Dat is klinkklare onzin. We coördineren onze reddingsacties steeds met de autoriteiten en gaan in de reddingszone steeds zelf op zoek om boten in nood te spotten.

We zijn altijd heel duidelijk geweest waarom we op de Middellandse Zee actief zijn: om levens te redden en iedereen zoveel mogelijk in te lichten over wat er gaande is op zee. Nadat we geredde mensen veilig aan wal brengen, verwijzen we mensen die verdere zorg nodig hebben naar andere humanitaire organisaties. Daar stopt ons mandaat. Wij houden ons niet bezig met asielprocedures, daar zijn andere instanties of organisaties voor. Artsen Zonder Grenzen bestaat net om mensen in nood medisch bij te staan en mensenlevens te redden.

Neen, zeker niet. Nog steeds verdrinken mensen die oversteek maken op zee. In de eerste helft van dit jaar alleen al verdronken minstens 500 mensen op zee. Triester wordt het nog, als je weet dat tijdens die periode geen enkel reddingsschip mócht uitvaren. Zowel ons reddingsschip als dat van andere ngo's lag op dat moment aan de ketting in een Italiaanse haven, zogezegd om administratieve of technische redenen.

Belangrijk is ook om op te merken dat volgens het internationaal maritiem recht een redding pas geslaagd is als de geredde mensen aan wal worden gebracht in een veilige haven. Heel veel mensen die een poging over zee wagen - en daarmee hun leven riskeren - worden onderschept door de Libische kustwacht en teruggebracht naar Libië. Daar wacht hen hetzelfde lot, vanwaaruit ze probeerden te ontsnappen in de eerste plaats: opsluiting, mishandeling, foltering, slavernij, soms met de dood tot gevolg. Dit is een bewust Europees beleid. De EU investeert al jaren in de Libische kustwacht en weigert ondertussen categoriek om mee te werken met ngo's die wel proberen om levens te redden,  volgens het internationaal recht dan nog.