DRC: "We vrezen voor een nieuwe cholera-uitbraak rond Goma".
Nu de gevechten opnieuw duizenden mensen dwingen hun huizen te ontvluchten in Noord- en Zuid-Kivu, is er een groot risico op een nieuwe verspreiding van ziekten in deze overbevolkte en onhygiënische gebieden. In de provincie Noord-Kivu, zijn de gevechten tussen de M23, de FARDC en hun bondgenoten eind januari verhevigd en bereikten de grens met de provincie Zuid-Kivu, waardoor nog meer mensen ontheemd raakten. Sinds maart 2022 zijn meer dan 1,6 miljoen mensen1 gedwongen hun huizen te verlaten, in een regio die al verwoest is door 30 jaar conflict.
Abdou Musengetsi, plaatsvervangend medisch coördinator bij Artsen Zonder Grenzen (AZG), beschrijft de huidige situatie en de medische behoeften van de bevolking.
Wat zijn de directe gevolgen van deze nieuwe uitbraak van geweld?
De afgelopen weken leidden gewelddadige botsingen in het Masisi-gebied in Noord-Kivu tot een nieuwe exodus rond Sake en richting Goma, de provinciehoofdstad. In 10 dagen tijd zijn bijna 250.000 mensen de gevechten ontvlucht. Ze hebben hun toevlucht gezocht bij gastgezinnen, nieuwe locaties opgezet of zich bij bestaande locaties gevoegd, voornamelijk ten westen van Goma.
Gezinnen zitten er opeengepakt in provisorische onderkomens die weinig of geen bescherming bieden tegen de regen. Elke dag vertellen mensen ons dat ze moeite hebben om aan voldoende voedsel en drinkwater te komen. Honderden mensen zijn gedwongen om slechts één toilet te delen en kunnen zich nergens wassen. Een vrouw die onlangs in Goma aankwam, vertelde ons dat ze gevlucht was met niets anders dan haar kinderen en de kleren die ze aanhad. Momenteel leeft ze in totale armoede, zonder mogelijkheid om naar huis terug te keren door het aanhoudende gevaar.
Tegelijkertijd stromen de oorlogsgewonden toe in de ziekenhuizen en gezondheidscentra die door AZG worden ondersteund in het Masisi-gebied. In de afgelopen twee maanden hebben teams in het Mweso ziekenhuis, dat gerund wordt door het Ministerie van Gezondheid en ondersteund wordt door AZG, 146 oorlogsgewonden behandeld, voornamelijk met kogel- en ontploffingswonden. Maar de toegang tot de belangrijkste projecten van AZG in het noorden, westen en zuiden van Goma is bijna onmogelijk geworden door onveiligheid en gevechten in de buurt van de wegen. Hierdoor is het extreem moeilijk om essentiële voorraden naar deze gebieden te brengen. Deze situatie heeft de humanitaire en medische toegang voor de honderdduizenden mensen in het Masisi-gebied ernstig bemoeilijkt.
Tegelijkertijd hebben gevechten op de grens tussen Noord- en Zuid-Kivu tienduizenden mensen op de vlucht gedreven, vooral naar de zuidelijke stad Minova, waar al enorm veel ontheemden woonden. Mensen schuilen waar ze kunnen, in scholen en op tientallen verschillende locaties.
Sommige gezondheidsinstellingen die we ondersteunen in Zuid-Kivu worden overspoeld door een groeiend aantal patiënten met ziekten met als oorzaak de verslechterde leefomstandigheden. We zien ook een toename van gevallen van seksueel geweld en oorlogsverwondingen. Het ziekenhuis in Minova heeft sinds 2 februari meer dan 167 gewonde patiënten opgevangen, waaronder verschillende vrouwen en kinderen. Op één dag, 7 maart, raakten 40 mensen gewond. Zeven andere stierven onderweg naar het ziekenhuis. Patiënten moeten bedden delen en het personeel werkt 24 uur per dag met beperkte middelen. De beschietingen zijn erg dichtbij, met de frontlinie op slechts vijf kilometer afstand.
Wat zijn uw grootste zorgen?
Duizenden mensen moeten zich noodgedwongen vestigen in overbevolkte en ongezonde gebieden door de gevechten. Op het vlak van gezondheid vrezen we dan ook voor een explosie van ziekten omwille van de slechte hygiënische omstandigheden, met name cholera. Voeg daar het gebrek aan toegang tot drinkwater aan toe en je hebt een explosieve cocktail voor de verspreiding van cholera. Op sommige plaatsen hebben we er al maanden mee te maken en de nieuwe toestroom van mensen zal de bestaande epidemie waarschijnlijk verergeren. 
Voordat het conflict weer oplaaide, was de gezondheidssituatie in deze twee provincies al rampzalig, vooral door de lage vaccinatiegraad van kinderen onder de vijf jaar. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is deze vaccinatiegraad het laagste ooit in dertig jaar. De slechte werking van de gezondheidsstructuren, zoals het tekort aan geneesmiddelen en een gebrek aan gekwalificeerd gezondheidspersoneel, verergert deze situatie ook.
Samen met de lokale autoriteiten helpen AZG-teams te reageren op terugkerende epidemieën van mazelen en cholera, die vorig jaar na de massale toestroom nog erger werden. We bieden ook steun om de toegang tot primaire en secundaire gezondheidszorg te verbeteren, vooral in de meest afgelegen gezondheidszones zoals Masisi, Mweso en de Hauts Plateaux van de gezondheidszone Minova.
Als het aantal choleragevallen toeneemt, wat zijn dan de risico's voor de bevolking?
Cholera is geen nieuwe ziekte in het oosten van de DRC. Ze is endemisch en sporadische gevallen worden regelmatig gemeld en behandeld.
De situatie is nu echter zeer zorgwekkend door het enorm aantal mensen dat de afgelopen 18 maanden in ontheemdenkampen heeft gewoond, want het niveau van hygiëne en sanitaire voorzieningen, net zoals de toegang tot drinkwater, was al onvoldoende voor de recente komst van honderdduizenden ontheemden.
De toename van cholera-gevallen is te wijten aan het gebrek aan hygiëne, drinkwater en sanitaire voorzieningen zoals schone latrines en douches. Als deze ziekte niet op tijd wordt behandeld, kan ze dodelijk zijn. 
Kinderen zijn het meest kwetsbaar en kunnen binnen een paar dagen aan cholera sterven. De meeste patiënten hebben snel orale of intraveneuze rehydratatie nodig, maar afhankelijk van de ernst kunnen sommige mensen ook in de gemeenschap worden behandeld door orale rehydratatiepunten op te zetten.
De afgelopen maanden hebben AZG-teams duizenden cholerapatiënten behandeld in de in de kampen voor ontheemde mensen in en rond Goma. Van de meer dan 1.000 patiënten die in januari en februari in het cholerabehandelcentrum in Bulengo werden behandeld, was driekwart net op de locatie aangekomen en had geen toegang tot drinkwater, latrines of basishygiëneproducten zoals zeep. In slechts een paar dagen tijd steeg de bevolking van de locatie met 50%. Deze factoren dragen duidelijk bij aan de snelle verspreiding van deze zeer besmettelijke ziekte.
Wat doet AZG om een epidemie te voorkomen?
Als reactie op het gebrek aan toegang tot drinkwater heeft AZG vorig jaar een waterpomp- en chloreringsstation gebouwd aan de oevers van het Kivu-meer en pompt tot twee miljoen liter drinkwater per dag en desinfecteert. We hebben ook honderdduizenden liters drinkwater gedistribueerd.
Daarnaast distribueerden we ook honderdduizenden liters drinkwater per dag met een tankwagen naar de ontheemde mensen, en hebben we latrines en douches gebouwd. Dit is echter een noodhulpactie en het is duidelijk niet genoeg om aan de behoeften te voldoen. Het is dringend tijd dat andere humanitaire organisaties en de Congolese autoriteiten zo snel mogelijk water leveren en meer latrines bouwen.
We gaan door met het vaccineren en behandelen van patiënten tegen cholera. Vorig jaar werden meer dan 20.000 patiënten behandeld in Noord- en Zuid-Kivu. Maar als de hygiënische omstandigheden niet verbeteren, zal onze reactie weinig effect hebben.
Gezien de omvang van de nood en het aantal mensen dat in zulke precaire omstandigheden leeft, vrezen we dat de cholera zal exploderen en dat AZG alleen niet in staat zal zijn om alle patiënten die ziek worden te behandelen. Andere humanitaire organisaties moeten dringend tussenbeide komen om een gezondheidsramp te voorkomen.
