Naar een tweede Moria? Dit is de situatie in het nieuwe kamp op Lesbos

update 12 oktober

Nadat Moria een maand geleden bijna volledig afbrandde en 12.000 mensen plots op straat kwamen te staan zonder veilig onderdak, besliste de Griekse overheid om een nieuw tentenkamp te bouwen op het Griekse eiland Lesbos. Dat nieuwe kamp is nu zo’n 3 weken in gebruik. Op dit moment zijn er ongeveer 7.600 mensen ondergebracht, sommigen tegen hun wil.

We praten dagelijks met onze patiënten over de omstandigheden in het nieuwe kamp. Zij vertellen ons dat de situatie zo mogelijk nog erger is dan in Moria. Sommige families worden gedwongen om tenten te delen met andere families, zonder enige privacy, terwijl alleenstaande mannen samen worden geperst in grote tenten, soms met 100 mannen samen. Er zijn geen douches zijn in het nieuwe kamp. De inwoners van het kamp moeten zich in de zee wassen. Sommige tenten hebben nog steeds geen vloer en de mensen worden gedwongen om op de grond te slapen, op het zand of op de rotsen. In totaal zijn er 345 toiletten beschikbaar. Da’s één toilet voor meer dan 20 mensen.

Om aan de medische noden van de vluchtelingen op Lesbos te voldoen, blijven we onze zorg voortzetten in onze bestaande kliniek, net buiten het oude kamp Moria. We voorzien vervoer van onze patiënten van en naar onze kliniek. Onze teams blijven zich richten op de geestelijke gezondheid, chronische ziektes onder de kinderen en seksuele en reproductieve gezondheidsactiviteiten. Tegelijkertijd blijft het team ook de algemene situatie in het nieuwe kamp en de behoeften van onze patiënten volgen. We onderzoeken volgende stappen om te nemen en hoe we onze activiteiten zullen aanpassen aan deze nieuwe realiteit.

Ondertussen zijn 1.622 asielzoekers die internationale bescherming genieten, overgebracht naar het Griekse vasteland. Er zijn 15 positieve COVID-19-patiënten. Zij wonen wel in het nieuwe kamp en worden geïsoleerd samen met hun nauwe contacten.

We blijven oproepen voor dringende evacuatie van alle asielzoekers op de Griekse eilanden naar het vasteland, de meest kwetsbare mensen eerst. 206 mensen lopen risico om ernstige COVID-19 symptomen te ontwikkelen. We hebben 87 patiënten van onze mentale gezondheids- en kinderklinieken op Lesbos geïdentificeerd die dringend een gespecialiseerde behandeling nodig hebben die niet beschikbaar is op het eiland. Van dit aantal zijn 31 kinderen en 56 volwassenen zijn het slachtoffer van foltering, seksueel geweld of mishandeling. Hen blijven opsluiten in een overbevolkt en onveilig kamp is onaanvaardbaar.

update 22 september

Er zijn nu in totaal 9.938 mensen naar het nieuwe kamp op Lesbos overgebracht. De twee plaatsen waar we asielzoekers medische bijstand verleenden – het oude kamp Moria en de plek waar de mensen na de brand op straat leefden – zijn nu ontruimd. In het nieuwe kamp zijn er 241 positieve COVID-19-gevallen bevestigd onder de 600 mensen die in quarantaine werden geplaatst. Twee mensen zijn in het ziekenhuis opgenomen met COVID-19.

Onze teams zijn niet actief in het nieuwe kamp. Maar de beschrijvingen die we binnenkrijgen en de bezoeken die we zelf hebben gemaakt, schetsen een verontrustende situatie: het kamp ligt in volle wind naast de zee, er is geen echte beschutting tegen het weer, en de eerste regenbuien zullen waarschijnlijk voor ellendige omstandigheden zorgen - mogelijk erger dan Moria. De tenten zijn niet voldoende geïsoleerd en worden gedeeld door meerdere families. Alleenstaande mannen delen zelfs een tent met 150 anderen.

Hoezo geen nieuw Moria? Ook in het nieuwe kamp gebrek aan water, voedsel, sanitair en zorg

Verschillende van onze patiënten klagen over gebrek aan water, verminderde voedselverdeling, geen degelijke water- of sanitaire voorzieningen, geen beschutting. Hoewel er in het kamp actoren aanwezig zijn die de primaire gezondheidszorg verzorgen, is het niet duidelijk of er in de medische behoeften wordt voorzien. Onze teams blijven daarom patiënten overbrengen van het nieuwe kamp naar onze kliniek naast Moria. We bieden er vooral seksuele en reproductieve gezondheidszorg, geestelijke gezondheidszorg en behandelen er kinderen met chronische aandoeningen. Ondertussen onderzoeken we alternatieve locaties die dichter bij het kamp liggen. 

Ondanks de eerdere beloftes van de Europese Commissie dat er geen nieuw Moria zal worden gebouwd, voorspelt wat we tot hiertoe zien niet veel goeds. Op dit moment weten we niet of dit kamp het opsluitingsbeleid van Moria zal nabootsen. Momenteel kunnen de mensen wel in en uit het kamp bewegen tussen 8u en 20u.  In de komende dagen verwachten we meer duidelijkheid. Maar vooralsnog heerst een gebrek aan duidelijkheid over de werkelijke bedoelingen en concrete "verbeteringen" van dit kamp ten opzichte van de leefomstandigheden die we tot nu toe hebben gekend.

Wel is duidelijk dat Artsen Zonder Grenzen zal blijven oproepen tot evacuatie van alle mensen uit Lesbos, naar een veilig onderkomen op het vasteland en in andere EU-landen waar ze eindelijk aan een waardig leven kunnen beginnen, bínnen de gastmaatschappij. Ondertussen blijven we de mensen op Lesbos medisch bijstaan en zoeken we naar nieuwe manieren om onze zorg uit te breiden of aan te passen volgens de behoeften.