Gezondheidszorg voor ontheemden in Colombia

Chocó is de armste streek van Colombia, die grenst aan zowel de Stille als de Atlantische Oceaan. AZG werkt er in Quibdó, een stad van 100.000 inwoners, midden in het oerwoud. Er loopt slechts één weg naar de dichtstbij gelegen grote stad, Medellín, en de conflict maakt de tien uur durende autotocht erg onveilig. In Quibdo heeft de helft van de bevolking geen toegang tot gezondheidszorg.

Kwaliteitszorg waarborgen

In Quibdó zelf is er van de gevechten niets te merken, maar zodra je je buiten de stad waagt, kom je gewapende groepen tegen. Daarom zijn openheid, neutraliteit en onafhankelijkheid cruciaal voor ons om hier te kunnen werken.
AZG is actief in twee gezondheidscentra, Porvenir en Reposo, en op de kraamafdeling van het Ismael Roldan-ziekenhuis. Het team spant zich in om de kwaliteit van de zorg te verbeteren, en doet er alles aan om de patiënten een goede behandeling te waarborgen. Onze medewerkers leiden het personeel op en helpen bij de hygiëne en het afvalbeheer. In Reposo is er een kleine apotheek waar AZG gratis geneesmiddelen uitdeelt aan mensen die buiten het gezondheidszorgsysteem vallen.
“Sinds november helpen we nu ook met het verbeteren van de zorg in het regionale ziekenhuis San Francisco in het centrum van de stad”, zegt Anna, de coördinatrice van het AZG-project. “Mensen die in de wildernis leven, doen er soms dagen over om het ziekenhuis te bereiken, en sommigen sterven omdat ze te laat komen. Het personeel is wanhopig: het heeft al acht of negen maanden geen loon meer gekregen.”

Druppelsgewijs

Het conflict sleept nu al zeer lang aan, en in die tijd hebben ongeveer drie miljoen Colombianen hun huis moeten verlaten en zijn ze vluchtelingen geworden in hun eigen land. De meesten onder hen zijn boeren.
Volgens de Colombiaanse wet hebben de ontheemden recht op gratis gezondheidszorg en onderwijs, maar alleen als ze zich in grote groepen aanmelden. De meesten vluchten echter alleen met hun gezin, arriveren druppelsgewijs – gota y gota – in de steden en worden dus niet erkend als ontheemden.
“Het is niet altijd makkelijk te weten wie al dan niet een ontheemde is,” zegt Anna. “De mensen vluchten niet alleen weg voor het gevaar, maar ook om economische redenen, want door de oorlog kunnen ze het land niet meer bewerken. Sommigen kregen gezondheidszorg in hun woonplaats, maar kunnen bijna onmogelijk teruggaan om van de burgemeester een handtekening te krijgen, als bewijs dat ze ontheemd zijn. Uiteraard wil iedereen gratis zorg en geneesmiddelen, en als medische organisatie maken wij geen onderscheid tussen de verschillende groepen.”

De overheid proberen te overtuigen

Colombia voerde begin jaren ‘90 een nieuw gezondheidszorgsysteem in. Daarbij is het de bedoeling de werkende bevolking de zorg voor mensen zonder werk te laten betalen. “In theorie is dat een goed systeem, maar met een werkloosheidsgraad van boven de 20 % is het in de praktijk onwerkbaar. Vele armen, waaronder heel wat ontheemden, zijn uitgesloten omdat je een erkend verzekeringsnummer moet hebben”, vervolgt Anna.
Ongeveer een jaar geleden stelde het team vast dat heel wat ontheemden geen geboorteattest hadden en dus geen recht hadden op gezondheidszorg of onderwijs. Sindsdien heeft AZG al het mogelijke gedaan om de aandacht op deze problemen te vestigen en de overheid ertoe aan te zetten om de wet na te leven. Haar lobbywerk leverde alvast één concreet resultaat op: voortaan kunnen de mensen zich elke dinsdag gratis laten registreren in het stadhuis.
Dit jaar is het twintig jaar geleden dat AZG met haar eerste project in Colombia startte. Anna hoopt dat de organisatie ook buiten Quibdó nuttig werk kan verrichten. “We hebben hier ongetwijfeld een rol te vervullen, maar we zijn ook nodig in Zuid-Chocó, waar het aanbod momenteel zo goed als nul is.”