Afghanistan: Mazelen vormen dodelijk risico voor ondervoede kinderen
Zainab sliep niet goed vannacht. De lichten en het onophoudelijke gepiep van de machines op de afdeling intensieve zorgen houden iedereen wakker. Ze kon vooral niet slapen omdat ze zich zorgen maakte over haar één jaar oude zoontje Takberullah. Ook hij had een onrustige, prikkelbare nacht omdat hij moeite had met ademen. Wanneer de dokter hem medicijnen gaf, ging het iets beter. "Waarom is het voetje van mijn baby koud?" vraagt Zainab aan een arts, terwijl ze Takberullah's enkel vasthoudt en een deken over zijn borst legt.
Takberullah ligt al 3 dagen op de afdeling intensieve zorgen voor kinderen. Deze afdeling maakt deel uit van het door Artsen Zonder Grenzen gesteunde Boost-ziekenhuis in Lashkar Gah gelegen in de provincie Helmand. 10 dagen geleden kregen hij en zijn 2 zusjes koorts en diarree, maar Takberullah werd veel zieker dan hen. Na 2 dagen kreeg hij uitslag. Zijn moeder bracht hem naar het Boost-ziekenhuis waar ze mazelen constateerden.
Ernstige complicaties
Nu heeft hij een ernstige longontsteking, een levensbedreigende infectie aan de luchtwegen en hypoglykemie, wat betekent dat zijn bloedsuiker laag is. Deze complicaties verklaren zijn koude handen en voeten en laten hem in kritieke toestand achter. "Hoe lang moet hij hier blijven?" vraagt Zainab, "Ik heb thuis nog andere kinderen die ziek zijn en ik weet niet hoe het met hen gaat."
Takberullah krijgt zuurstof, antibiotica en glucose om de complicaties te bestrijden. Hij is een van de meer dan 1.400 kinderen met mazelen die Artsen Zonder Grenzen in februari behandelden tijdens haar projecten in Helmand en Herat. De helft ontwikkelde een complicatie die een opname in het ziekenhuis noodzakelijk maakte.
Extreem hoog aantal gevallen
Het aantal gevallen van mazelen was extreem hoog in het Boost-ziekenhuis. Van december tot eind februari kwamen gemiddeld meer dan 150 kinderen met mazelen per week naar het ziekenhuis. 40% van deze kinderen heeft een ernstige complicatie zoals een longontsteking en wordt opgenomen voor behandeling.
Niet genoeg bedden
In februari, in Herat zag Artsen Zonder Grenzen bijna 800 gevallen van mazelen. Aan het begin van het jaar beschikte het project over 8 isoleerbedden voor patiënten met besmettelijke ziekten zoals tuberculose of mazelen. Deze afdeling werd al snel overspoeld met mazelenpatiënten en daarom werden er nog eens 12 bedden bijgeplaatst. Op dit moment verbouwt men een gebouw tot mazelenafdeling met 60 bedden waar intensieve zorg wordt geboden aan patiënten in kritieke toestand en klinische zorg aan patiënten die aan het herstellen zijn. Maar zelfs dit zal waarschijnlijk niet voldoende zijn.
60% wordt opgenomen in het ziekenhuis
"60% van de mazelengevallen die in het regionale ziekenhuis van Herat aankomen, moeten in het ziekenhuis worden opgenomen. De helft van hen is ook ondervoed," zegt Sarah Vuylsteke, projectcoördinator van Artsen Zonder Grenzen in Herat.
Alarmerende situatie
De situatie is bijzonder alarmerend omdat Afghanistan al met een voedingscrisis kampt. Maandenlang moesten kinderen die behandeld werden in de voedingscentra van Artsen Zonder Grenzen in Helmand en Herat vaak bedden delen omdat het aantal patiënten de beddencapaciteit van de centra overschreed. Voor beide projecten samen waren er van januari tot eind februari bijna 800 kinderen opgenomen met ernstige, acute ondervoeding.
Verzwakt immuunsysteem
"De meeste kinderen die we in ons voedingscentrum en op intensieve zorgen zien, hadden onlangs mazelen", zegt Fazal Hai Ziarmal, klinisch teamleider van Artsen Zonder Grenzen in het Boost-ziekenhuis. "Mazelen beschadigt het immuunsysteem van kinderen en maakt het hen moeilijker om complicaties zoals luchtweginfecties of longontstekingen te bestrijden."
Mazelen en ondervoeding: een dodelijke combinatie
"Als een kind ondervoed is, zoals velen in Afghanistan op dit moment, is hun immuunsysteem al erg zwak en dat kan leiden tot een ernstigere en langdurende mazeleninfectie. Dit tast het immuunsysteem nog verder aan en maakt kinderen heel kwetsbaar. Veel ondervoede kinderen sterven aan complicaties na de mazelen."
Moeite om zorg te vinden
Mazelen is te voorkomen door vaccinatie, maar de vaccinatiegraad in Afghanistan is laag en dit is een van de verklaringen voor de snelle stijging van het aantal gevallen. Bovendien wonen er soms meerdere gezinnen onder één dak, wat voor een snelle verspreiding van de ziekte zorgt. Sommige kinderen herstellen vanzelf terwijl anderen eenvoudige medicijnen voor hun complicaties nodig hebben. Maar zelfs deze zijn in Afghanistan soms moeilijk te vinden omdat veel gezondheidsfaciliteiten niet over voldoende medicijnen en voorraden beschikken. Dit betekent dat veel ouders de medicijnen bij plaatselijke apotheken moeten kopen.
de gevolgen van mazelen: versuft en ongelukkig
"Al mijn 12 kleinkinderen werden ziek, maar deze 3 lijden het meest," vertelt Han Bibi, die met haar kleinkinderen om haar heen op haar zoon wacht in het mazelenonderzoekscentrum van het Boost-ziekenhuis. Ze hebben alle 3 mazelen en zien er versuft en ongelukkig uit.
"We kochten in ons dorp medicijnen, maar toen de kinderen niet beter werden, zijn we hierheen gekomen. De oudste huilde en zei dat haar borst pijn deed en dat ze moest overgeven. Ze drinkt veel water, maar kan verder niets binnenhouden."
Elke dag sterven er 2 kinderen
"In ons project in Herat sterven elke dag 2 kinderen als gevolg van de mazelencomplicaties en ik moet er niet aan denken wat er in andere delen van het land gebeurt waar ze geen toegang tot meer geavanceerde zorg hebben," zegt Sarah Vuylsteke, projectcoördinator van Artsen Zonder Grenzen in Herat.
Niet in staat om ernstige of gecompliceerde gevallen te helpen
"De openbare gezondheidsinstellingen die we in de plattelandsgebieden bezochten, hebben de capaciteit om mazelenpatiënten met milde complicaties te behandelen. Maar in elke instelling zei het personeel ons hetzelfde. Ze zijn niet in staat om ernstige of gecompliceerde gevallen te helpen omdat ze niet over de voorraden, het personeel of de nodige apparatuur beschikken. Voor heel zieke kinderen, de meest kwetsbaren, kunnen ze heel weinig doen.
Extra druk op het gezondheidssysteem
"We kunnen het aantal bedden verhogen op de plaatsen waar Artsen Zonder Grenzen werkt, maar dat zal het probleem niet oplossen. Tenzij er een wijdverspreide vaccinatiecampagne komt, zullen we de komende 6 maanden een toename van het aantal gevallen blijven zien. Hierdoor zal de druk op een toch al kwetsbaar gezondheidszorgsysteem nog verder toenemen. Op langere termijn moeten we het programma voor regelmatige vaccinatie tegen mazelen versterken. Op die manier kunnen kinderen routinematig ingeënt worden in plaats van te reageren op opflakkeringen van gevallen."
Nieuwe apparatuur in Kunduz
In de stad Kunduz heeft het personeel van Artsen Zonder Grenzen apparatuur gefinancierd voor een nieuwe mazelenafdeling met 35 bedden in het regionale ziekenhuis. De afdeling werd op 27 februari geopend en de volgende ochtend waren er al meer patiënten dan bedden.
Op de intensieve zorgen afdeling van het Boost-ziekenhuis proberen artsen het leven van een nieuwe patiënt te redden rond het voormalige bed van Takberullah. Ondertussen heeft Zainab haar spullen gepakt en reist naar huis om bij haar overgebleven kinderen te zijn.
