Médias sociaux

Open the menu

1 jaar ebola: de aanpak moet dringend worden herzien

Op 1 augustus exact 1 jaar geleden brak in het oosten van D.R. Congo de hevigste ebola-epidemie die het land ooit heeft gekend uit. De situatie in de getroffen regio is zorgwekkend.

  • meer dan 2.600 mensen werden intussen besmet; bijna 1.700 mensen zijn overleden
  • in juli werden wekelijks tussen de 80 en 100 mensen met ebola bevestigd. In juni werden de eerste ebolapatiënten geïdentificeerd in Oeganda. Het ging om een vier familieleden die waren gereisd vanuit Noord-Kivu
  • Goma, een stad met 1,5 miljoen inwoners, heeft deze week de derde bevestigde patiënt geregistreerd.

De epidemie is nog lang niet onder controle. Het is duidelijk dat de respons tot hiertoe heeft gefaald en dringend moet worden herzien.

Une équipe médicale entre dans la zone à haut risque du centre de traitement Ebola de Mangina. Ils administrent l'un des cinq traitements Ebola à un garçon de sept ans arrivé deux jours auparavant à un stade très avancé de la maladie. Il est très important de surveiller la perfusion et d’adapter la quantité de gouttes par minute
Gezondheidswerkers transporteren een patiënt die net is genezen, in de hogerisicozone van het ebolacentrum in Bunia © John Wessels

1. Vertrouwen bij de bevolking is cruciaal

Ongeveer een derde van de ebola-gerelateerde sterfgevallen tot nu toe is post-mortem gediagnosticeerd: tussen het opduiken van de eerste symptomen en het moment waarop een patiënt wordt opgenomen in een ebolacentrum verstrijken gemiddeld 6 dagen – tijd waarin de toestand van de patiënt verslechtert en het virus zich kan verspreiden om anderen te infecteren. Dit wijst erop dat onder  de bevolking een gebrek aan vertrouwen leeft in de ebolarespons. Patiënten durven of willen zich niet bekend maken. Zij zoeken dus geen hulp of doen dat te laat en sterven binnen hun gemeenschap. En ondertussen groeit ook de kans op besmetting van anderen.

2. Waar komt dat wantrouwen vandaan?

Elke ebolarespons staat of valt met het winnen van vertrouwen bij de gemeenschap. En vertrouwen krijgen is vaak moeilijk, zeker aan het begin van een epidemie, wanneer veel mensen sterven in de ebolacentra. Vaak ontstaan er geruchten die veel schade aanrichten: dat patiënten in de ebolacentra zouden worden gedood, dat ebola onstaat door hekserij of zelfs een politieke list zou zijn. Bovendien kan een ebola-interventie zeer onmenselijk overkomen op de gemeenschap: wie wordt verdacht besmet te zijn, wordt onmiddellijk geïsoleerd, waarbij steeds de kans bestaat dat de patiënt in kwestie z’n familie en vrienden nooit meer terugziet, de plek waar een patiënt wordt geïdentificeerd, wordt ingrijpend gedesinfecteerd; de doden worden begraven onder strenge voorwaarden die de familie niet toelaten volgens hun eigen tradities afscheid te nemen. Stuk voor stuk maatregelen die worden genomen om de bevolking te beschermen, maar die beangstigend kunnen overkomen en de gemeenschap verder doen vervreemden van de respons.

Vensters in de ebolacentra laten de familie van de patiënt toe om de verzorging van hun dierbare te volgen. Dit is een van de maatregelen die we hebben genomen om het vertrouwen bij de gemeenschap te herstellen. © Pablo Garrigos, juni 2019
Vensters in de ebolacentra laten de familie van de patiënt toe om de verzorging van hun dierbare te volgen. Dit is een van de maatregelen die we hebben genomen om het vertrouwen in de repons bij de gemeenschap te herstellen. © Pablo Garrigos, juni 2019

3. Wat zijn de gevolgen van dat wantrouwen voor de respons?

Gezondheidswerkers die geassocieerd worden met de ebolarespons krijgen nog steeds niet het nodige vertrouwen. Bepaalde groeperingen richtten zelfs specifieke acties tegen de respons, wat ertoe heeft geleid dat cruciale activiteiten zoals de tracering van contacten, alarmonderzoeken of vaccinatiecampagnes zijn opgeschort, beperkt of geannuleerd. Onze teams moesten zich in februari zelfs volledig terugtrekken uit Katwa en Butembo, na gewelddadige aanvallen op twee ebolacentra waar we werkten.

4. Noord-Kivu, een regio in conflict

In het dichtbevolkte Noord-Kivu heerst al meer dan 25 jaar conflict. Ongeveer 7 miljoen mensen staan regelmatig bloot aan ernstig geweld. Door de aanhoudende onrust en onveiligheid worden grote groepen mensen ernstig beperkt in hun toegang tot medische zorg. Uit angst zich te moeten verplaatsen door conflictzones, wachten velen pas tot het allerlaatste moment om medische hulp te zoeken. Om dezelfde reden hebben onze medische teams ook niet steeds toegang gehad tot bepaalde gebieden. Dat belemmerde of vertraagde het tijdig opsporen, identificeren of isoleren van vermoedelijke ebolapatiënten, essentieel bij het indijken van een besmettelijke infectieziekte als ebola.

Het ebolacentrum in Katwa, de dag na de aanval. © Laurie Bonnaud, februari 2019
Het ebolacentrum in Katwa, de dag na de aanval. © Laurie Bonnaud, februari 2019

5. De respons moet worden herzien

Als we de epidemie onder controle willen krijgen, moet de respons dringend worden aangepast aan de behoeften en verwachtingen van de bevolking, ook wat betreft de voorkeuren op het gebied van gezondheidszorg. Daarom werkt Artsen Zonder Grenzen aan de integratie van haar ebola-gerelateerde activiteiten in de lokale gezondheidscentra en ziekenhuizen. Op die manier wil Artsen Zonder Grenzen vroegtijdige melding van de symptomen stimuleren en de tijdige identificatie van verdachte patiënten vergemakkelijken. De eerste indicaties zijn positief: in juli werd 20% van de patiënten die werden opgenomen in het ebolacentrum in Beni doorverwezen vanuit een gezondheidscentrum dat wordt ondersteund door Artsen Zonder Grenzen. Dat percentage ligt hoger dan dat van de patiënten die werden doorverwezen vanuit de ebolatransitcentra.

6. Vaccinatie moet worden uitgebreid

Tot slot sluit Artsen Zonder Grenzen zich aan bij de oproep van vele deskundigen die hebben aanbevolen om de toegang tot de vaccinatie die in deze respons wordt gebruikt, uit te breiden. Meer dan 170.000 mensen werden tot nu toe ingeënt via een "ringvaccinatie"-benadering: die richt zich op de contacten van bevestigde ebolapatiënten en eerstelijnswerkers. Maar de toegang tot vaccinatie moet worden uitgebreid tot de gehele risicopopulatie. Dergelijke maatregelen zijn dringend nodig om te voorkomen dat de epidemie nog een jaar aanhoudt.

In het ziekenhuis van Lubero helpen met het triagesysteem van vermoedelijke patiënten. © Natalie Roberts, april 2019
In het ziekenhuis van Lubero helpen met het triagesysteem van vermoedelijke patiënten. © Natalie Roberts, april 2019

waarop richten onze teams zich op dit moment?

Sinds de uitbraak is verklaard, is Artsen Zonder Grenzen in verschillende delen van de regio en op verschillende fronten actief geweest: patiëntenzorg, beheer van verdachte gevallen, preventie en bestrijding van infecties, alarmonderzoeken en gezondheidspromotie.

Na de aanvallen op de ebolacentra van Katwa en Butembo in februari hebben onze teams zich gericht op:

  • de ondersteuning van de lokale gezondheidszorgfaciliteiten,
  • het bieden van toegang tot zorg in een ebolacontext,
  • het vergemakkelijken van vroegtijdige opsporing en diagnose van ebolapatiënten.

Onze teams werken momenteel aan de ondersteuning van de lokale gezondheidsinfrastructuren in steden als Goma, Beni, Lubero en Kayna in Noord-Kivu en Bunia, Mambasa en Biakato in Ituri.

We ondersteunen ook een ebolabehandelingscentrum met een capaciteit van 34 bedden in Bunia en een klein ebolatransitcentrum in Goma, terwijl we de bouw van een groter transitcentrum met 72 bedden in de dezelfde stad afronden.