Brussel, 17 juni 2016 – Artsen Zonder Grenzen kondigt vandaag aan dat het niet langer geld zal gebruiken van EU-instellingen of –lidstaten. De organisatie wil zo afstand nemen van de Europese vluchtelingenpolitiek, die draait om de afschrikking in plaats van bescherming van mensen in nood. De beslissing gaat onmiddellijk in en geldt voor alle projecten van Artsen Zonder Grenzen in de hele wereld.
Drie maanden na het vluchtelingenakkoord tussen de EU en Turkije, waarvan Europese regeringen beweren dat het een succes is, is duidelijk wie er de prijs voor betaalt. Op de Griekse eilanden zitten meer dan 8000 mensen vast, waaronder honderden niet-begeleide minderjarigen.
Ze leven in mensonwaardige omstandigheden, in overbevolkte kampen, soms maandenlang. De meerderheid van deze families is op de vlucht voor de oorlogen in Syrië, Irak en Afghanistan. Ze vrezen een gedwongen uitwijzing naar Turkije, maar kunnen geen juridische bijstand krijgen, nochtans hun enige verweer tegen een collectieve uitwijzing.
“Al maanden klaagt Artsen Zonder Grenzen de beschamende vluchtelingenpolitiek van de EU aan, die zich toelegt op afschrikking in plaats van op hulp en bescherming”, zegt Jerome Oberreit, de internationale secretaris van Artsen Zonder Grenzen. “Het akkoord met Turkije gaat nog een stap verder, en ondermijnt het hele concept ‘vluchteling’ en de bescherming die daarbij hoort.”
De voorbije week maakte de Europese Commissie een nieuw voorstel bekend, om de logica van het akkoord met Turkije ook toe te passen in zestien andere landen, in Afrika en het Midden-Oosten. Die akkoorden zouden beperkingen in handel en ontwikkelingshulp opleggen aan landen die migratie naar Europa niet tegengaan, of gedwongen terugkeer niet toestaan.
Landen die dat wel doen, zouden beloond worden. Bij deze landen horen ook Somalië, Eritrea, Sudan en Afghanistan – vier landen uit de top-tien waaruit mensen vluchten.*
“Is de enige optie die de EU te bieden heeft, dat mensen moeten blijven in het land dat ze wanhopig willen ontvluchten? Opnieuw kijkt Europa niet naar de bescherming die mensen nodig hebben, maar naar de efficiëntie waarmee ze weggehouden kunnen worden,” zegt Oberreit.
Het vluchtelingenakkoord met Turkije schept een gevaarlijk precedent voor andere landen die vluchtelingen opvangen. Het stuurt de boodschap dat vluchtelingen opvangen iets is waarvoor je kan kiezen, en dat je de plicht asiel te bieden kan afkopen.
Vorige maand haalde de Keniaanse regering de Europese politiek aan als rechtvaardiging om ’s werelds grootste vluchtelingenkamp, in Dadaab, te sluiten en alle vluchtelingen terug te sturen naar Kenia. Het akkoord moedigt de buurlanden van Syrië, die al miljoenen vluchtelingen opvangen, ook niet aan om hun grenzen open te stellen voor vluchtelingen.
“Deze poging van Europa om migratiecontrole uit te besteden heeft een domino-effect. De grenzen gaan nu overal dicht, tot aan Syrië. Mensen kunnen steeds minder kanten uit,” zegt Oberreit. “In Syrië zitten in Azaz 100.000 mensen vast tussen gesloten grenzen en frontlinies. Zal dat de regel worden, in plaats van de dodelijke uitzondering?”
In het akkoord tussen de EU en Turkije is een miljard euro humanitaire hulp voorzien. Er zijn ontegensprekelijk noden in Turkije, dat momenteel drie miljoen vluchtelingen opvangt. Maar deze hulp is onderhandeld als beloning voor beloftes over grenscontrole, en is dus niet louter gebaseerd op de noden. Die instrumentalisering van humanitaire hulp is onaanvaardbaar.
“Afschrikkingsbeleid wordt aan de bevolking in de EU verkocht als een humanitaire oplossing. Maar het vergroot enkel het lijden van mensen in nood. Er is absoluut niets humanitairs aan dit beleid. Het mag niet de norm worden, en moet in vraag gesteld worden,” zegt Jerome Oberreit.
“Artsen Zonder Grenzen zal daarom geen geld meer gebruiken van instellingen en landen waarvan het beleid zoveel schade aanricht. We vragen dat de Europese overheden hun prioriteiten anders leggen: in plaats zoveel mogelijk mensen terug te sturen, moeten ze zoveel mogelijk mensen de nodige bescherming geven.”
* Cijfers van de VN-vluchtelingenorganisatie voor midden-2015: http://www.unhcr.org/statistics/unhcrstats/56701b969/mid-year-trends-ju…
Artsen Zonder Grenzen biedt hulp aan mensen die via de Middellandse Zee Europa proberen bereiken sinds 2002. De voorbije 18 maanden hebben haar medische teams zo’n 200.000 mensen medische zorg gegeven in Europa en op de Middellandse Zee. De organisatie heeft op dit moment projecten voor vluchtelingen en migranten in Griekenland, Servië, Frankrijk, Italië, op de Middellandse, en in landen in Afrika, Azië en het Midden-Oosten.
Artsen Zonder Grenzen heeft voornamelijk private financiering (92%). Maar voor specifieke programma’s heeft de organisatie heeft ook financiële akkoorden met institutionele schenkers. In 2015 bedroeg de financiële bijdrage van EU-instellingen 19 miljoen euro, en die van EU-lidstaten 37 miljoen euro. Voor 2016 heeft Artsen Zonder Grenzen financieringsakkoorden met negen lidstaten van de EU, waaronder België. Al deze akkoorden lopen af in 2016, en zullen niet hernieuwd worden.
